O Entroido máis doméstico xa tiña imaxes

Case como unha premonición, o fotógrafo Tono Arias retrataba desde hai algún tempo as máscaras do Entroido en situacións cotiás. "É curioso, porque son as fotografías que se poderían ter feito este ano, no interior das casas", admite sobre estas instantáneas pertencentes a Encarnados que publicou onte nas redes sociais, que adquiren novos significados nun ano marcado pola ausencia da festa. "A personaxe ten tan atrapada á persoa que se converte nela. Está na cociña lendo ou na bañeira lavándose, pero sempre cunha parte do traxe posta", explica. O fotógrafo ten desde a súa infancia unha relación moi próxima con esta festa arredor da que xa leva máis dunha década traballando. "Son de Ourense e sempre participei, primeiro como usuario entroideiro", relata. Tamén se achegou a través do obturador cando traballaba en prensa para diversos medios, nos anos 80. Unha vez deixou este emprego, comezou noutro tipo de propostas máis persoais que o levarían a documentar o Entroido toda a Galiza, xa non dunha maneira xornalística. "A raíz da crise de 2008, abrín en 2012 un local na Estrada que se chama Dispara", conta Arias, un lugar no que hoxe ten o seu estudio xunto a unha libraría especializada en fotolibros e un espazo expositivo que acolle diferentes eventos. Os do Entroido son para el días intensos, de rebentar o contaquilómetros entre vilas afastadas e con estradas complexas. De Samede (Paderne) a Cobres (Vilaboa), de Verín ao Ulla. "Vou todos os anos, pero desde 2006 comezo a organizar máis o traballo", explica sobre un proxecto amplo que deu lugar, polo de agora, a tres series e un libro de postais, publicados en 2019. Estes materiais están á venda na web de Dispara ou na súa tenda física en diferentes formatos que inclúen edicións especiais e mesmo un paquete con todos os libros. As tres series A primeira das series chámase Preto e reúne retratos de personaxes peculiares mesturadas coa paisaxe nocturna de onde se fai o Entroido, sen ninguén, "simulando o decorado no que se están quedando as aldeas", comenta. O autor explora así cuestións que teñen a ver coa identidade, ao tempo que dialoga co rural para descubrir a beleza na singularidade desas persoas que se amosan dun modo espontáneo ante a cámara, integradas no lugar que habitan. A seguinte serie recibe o título de DesXeo, centrada nas farrapadas, tamén de noite. Son imaxes tomadas con flash, moi de preto, que entran nunha dimensión máis pictórica, "como se te meteses nun mundo paralelo, nunha galaxia, e estiveses flotando dentro de toda esa fariñada". Os corpos aparecen cubertos por ese po branco que limpa e purifica, reiniciando o rito e mais a festa. "Unha catarse colectiva, unha sesión de psicoterapia natural. Como a auga no DesXeo, a fariña percorre os corpos provocando múltiples sensacións, dando lugar a imaxes emocionais e abstractas, de perplexidade e incerteza", describe o autor. Por último, Encarnados conclúe o tríptico, facendo referencia á cor vermella "que resalta entre a multitude, que nos leva nunha viaxe temporal para transformarnos e vivir noutra realidade". Mais alén diso, sinala tamén aos encarnados coa connotación de posuídos ou "comedores de carne, famentos, libres". Desta saíu tamén unha curtametraxe homónima, cunha mención especial no Festival Curtas de Verín. "Despois de todo este tempo, hai momentos nos que xa non vexo fotografías", confesa. Dedicouse así a facer breves flashes de 40 ou 50 segundos, que ía montar para promoción en redes do proxecto. Porén, remataron nunha peza de tres minutos, que enviou ao certame animado pola propia organización. Dobres significados Arias xoga premeditadamente con títulos que agochan dobres significados, algo que encaixa coa dinámica do propio Entroido, ese "taparse, esconderse, confundir o que é certo e o que non", explica. Neste senso, indica que a xente non adoita ler DesXeo, "bastante complicado de pronunciar, senón "de sexo ou desexo". Igualmente, Preto xoga coa polisemia de proximidade en galego e de "negro" en portugués, que enlaza tamén coa escuridade nocturna das imaxes. "O que procurei foi facer ensaios visuais xogando con todas as posibilidades que che dá a linguaxe fotográfica, para crear estes tres proxectos que se engloban nun", sintetiza Arias. Na exposición, moitas das pezas están en marcos reciclados, que o levan a adaptarse a diferentes tamaños. Desde a total liberdade, asume esa esencia do Entroido, "totalmente anárquico, ordenado pero ao mesmo tempo non, con todas esas contradicións". O proxecto, con todo, non rematou. "Sigo facendo fotos, estou enganchado", comenta Arias. En realidade ten xa agrupadas máis series, pero de momento só puido editar estas tres polos elevados custes que supón, coa axuda dun micromecenado. A idea era seguir, mais este ano tocou ficar na casa. Aínda que as imaxes deste anómalo 2021 lle parecían interesantes, "ás veces tes que deixar iso en segundo plano e darlle importancia ao que realmente a ten".