Símbolos íntimos

"Cando estiven en Nova York vivín algún tempo nun apartamento con vistas ao Central Park. Sempre que saía do edificio, vía un enorme bloque de pedra situado enfronte, ao bordo do parque. A súa cor mudaba coa meteoroloxía. Era un anaco dun deses penedos de granito sobre os que está edificada toda a cidade. Cada vez que o miraba, proporcionábame unha sensación de orientación. Era moitísimo máis antigo que toda a cidade ao meu redor. Era sólido. Transmitíame confianza dun modo peculiar, porque sentíame unido a el. Recordo que unha vez sorrinlle, como a un amigo. Irradiaba sobre min unha especie de paz; facíame sentir máis tranquilo". Esta misteriosa observación de Wim Wenders en Toquio déixanos pensando a diferentes niveis. Fálanos de orientación, de preexistencia, de sensación de pertenza, tamén do apego ou da seguridade máis dunha forma diferente á que confiren certos monumentos e edificios. Semella tamén referirse a aquelas cousas urbanas insospeitadas que nos ancoran a un novo lugar porque nos lembran ao noso cando vivimos fóra, como o faría unha determinada árbore ou un nome próximo sobre un letreiro luminoso. Xa no noso barrio, que símbolos funcionarían dunha forma similar? Non é sinxelo precisalos de forma urxente por desapercibidos pero decatámonos da súa importancia cando desaparecen, pois a súa eliminación equivalería a que nos arrincasen algo. E é que "a forma dunha cidade cambia máis rápido que o corazón dun mortal". Unha posible clasificación destes símbolos particulares podería ser: por unha banda, os xeolóxicos ou da memoria da terra; por outra, os oficiais ou da memoria democrática actual e por último, os íntimos ou da memoria persoal. "Lembrar non é acordarse", o involuntario é sempre máis potente que o procurado. Sobre os xeolóxicos, salvo catástrofe urbana, podemos dicir que iso está aí e seguirá aí cando nós non esteamos. Sobre os oficiais, non é necesario espallarse, hai acertos pero cantas veces temos visto levantar e refacer, non sempre para mellor, a mesma rúa e inzala de cacharros e "esculturas"? É sobre os privados sobre os que podemos pensar devagar, xa sexan descubertos por un mesmo ou dos que imos coñecendo a súa historia a fondo. Sobre este particular aspecto, o símbolo íntimo, o útil non sempre coincide co funcional. Os exemplos, escoitados aquí ou alá, son tan diversos e imprecisos como: algunha perspectiva que se aliña ou o peculiar confort dalgunha rúa ou pasaxe; outros atenden á ergonomía urbana dun chanzo onde máis veces nos temos sentado, un banco secreto ou unha varanda precisa; sinais de bala ou de sinistro sobre un muro; os cheiros a salitre, a peixe ou a pan; unha árbore amiga ou aquel que sostén cada ano as luces do nadal; un antigo cinema ou librería; ou elementos que coidamos desde casa: o rosetón dunha igrexa, a mesma bici aparcada ou calquera animal asiduo. Na habitual dialéctica entre suxeitos e obxectos, móvennos as persoas pero ancórannos as cousas. Ao saír de casa, existen elementos que permiten recoñecernos a nós mesmos na rúa, elementos intimamente nosos que provocan que pertenzamos a un lugar. Neles depositamos o amor polas cousas que pertencen á nosa cidade persoal.