Xela Arias

A voz gravada de Xela Arias, en diálogo coa música de Fernando Abreu, Mónica de Nut e Pablo Carrera abriu o pleno extraordinario do Día das Letras Galegas que a Real Academia Galega celebrou en Vigo. Unha conmemoración na que Ana Romaní, Marilar Aleixandre e Manuel Rivas pronunciaron as alocucións académicas sobre a autora á que a RAG dedica este 17 de maio. 

A voz de Xela Arias recitando versos do seu derradeiro poemario, Intempériome, en diálogo coa música de Fernando Abreu, Mónica de Nut e Pablo Carrera, marcou o comezo do acto central do Día das Letras Galegas, unha conmemoración na que Ana Romaní, Marilar Aleixandre e Manuel Rivas pronunciaron as alocucións académicas sobre a autora á que a RAG dedica este 17 de maio

Queremos Galego pide "celebrar os pequenos pasos e reclamar avances" neste 17 de maio

A TVG emite hoxe ás 15.15 horas o documental 'Vencerse é cousa de se tratar', que ten como fío condutor a creación do mural de Xela Arias que loce en Sarria, na rúa que leva o nome da autora, a carón da capela de San Lázaro.

Caballero preside unha ofrenda floral a Rosalía de Castro nun acto no que ratifica o seu "compromiso" coa lingua e a cultura galegas

O galeguismo e o nacionalismo moldearon o pensamento da poeta homenaxeada nestas Letras Galegas.

A cidade colocou unha placa conmemorativa no edificio no que viviu a poeta. A AELG organiza diferentes obradoiros literarios nos centros de ensino de Educación Primaria e Secundaria.

As persoas subscritoras xa poden acceder no web de Nós Diario aos contidos do número especial que Sermos Galiza publica sobre a vida e a obra de Xela Arias. O monográfico 'Xela Arias: voz galega de seu’, de 48 páxinas a cor, nunha coidada edición, publícase este sábado, día 15 de maio, canda o Nós Diario.

Xose María Cáccamo lembra algúns encontros persoais con Xela Arias en situacións ben especiais -no Festival de Poesía do Condado, na organización dos actos da Burla Negra en Vigo e nas mobilizacións contra a guerra do Iraq- que mostran o compromiso da autora co seu tempo. 

Marga do Val debuxa un perfil da autora achegado á recepción da súa obra, aos impeitizos que tivo que superar. Do Val acode á súa memoria persoal para repasar as marcas que deixou unha poeta que se situou voluntariamente á marxe do canon para expresar o que na súa época non se mencionaba e que, anos despois, se desvelaría como un discurso imprescindíbel. 

Unha Xela Arias coherente. Autónoma e libre. Respectuosa coa liberdade dos demais. Incómoda e activa diante das inxustizas. Presente na vida cultural -máis institucional e máis underground- viguesa. Polifacética -escritora, tradutora, docente- e sensíbel con diferentes artes. Así lembra a súa nai Darío Gil Arias, o protagonista de Darío a diario, o fillo da autora homenaxeada este ano no Día das Letras. El tiña só nove anos cando ela faleceu. Pero xa lle transmitira o máis importante: o anceio de ser libre. 

Xosé M. Buxán Bran estuda a produción e recepción de Tigres coma cabalos como un proxecto pioneiro na Galiza e un exemplo da visión adiantada ao seu tempo de Xela Arias: unha obra de carácter emancipador que leveda no clima cultural menos oficializado da década de 1980.

Mario Regueira mostra como o labor de Xela Arias no campo da tradución tivo un valor estratéxico e simbólico nun contexto en que a representación da lingua e da cultura galega adquirían un papel fundamental na sociedade, nun tempo “en ocasións con pouca consciencia das súas propias limitacións e tamén das súas potencialidades”.

María Xesús Nogueira, editora da obra poética completa de Xela Arias, trata as dimensións crítica, social e política dun corpus literario caracterizado pola innovación formal e temática, polo diálogo con outras disciplinas artísticas e por un compromiso co feminino que talvez non se entendeu no seu tempo.

Manuel Xestoso elabora un percorrido pola obra e a vida da poeta, tratando de discernir cales foron as chaves que uniron ambas e que deron como resultado un dos corpus poéticos máis arriscados da literatura galega do final de século. 

Manuel Bragado lembra como Xela Arias, nuns tempos nos que a edición galega sufriría unha transformación espectacular, participou no estabelecemento dun estándar para o galego culto e para a propia industria editorial desde o seu traballo como editora en Edicións Xerais, para ofrecer un catálogo onde "todo galego tivese a posibilidade de ser culto na súa propia lingua”. 

Marta Dacosta debuxa o marco no que Xela Arias desenvolveu a súa obra: unha cidade, a de Vigo, na que confluían as protestas obreiras contra a reconversión naval e a música da movida, as ombreiras posmodernas e o punk dunha cultura underground que medraba á sombra do scalextric. A poesía de Xela Arias recollía todas esas suxestións da urbe para compor unha obra poética que rompeu cos moldes da lírica do seu tempo. 

Ler sobre Xela Arias podería facerse coa banda sonora de Lou Reed ou co son das impresoras dunha editorial da que saen traducións ao galego de Baudelaire ou de Joyce. As múltiplas caras da poeta, tradutora e editora son tratadas en varios volumes que destacan a independencia dunha personalidade que trazou o seu propio camiño.