Reportaxe

Bailadoras e bailadoras en 'Ceibe'. (Foto: Aigi Boga)
star
Reportaxes

'Ceibe': a danza liberadora de Fran Sieira

Danza para explorar os grandes temas sociais e expresar as inquedanzas persoais. Fran Sieira fusiona o baile tradicional co contemporáneo e convida o público a compartir historias e emocións nunha experiencia única. Mentres artistas como Mondra ou Tanxugueiras triunfan levando o tradicional á vangarda coa música, Sieira destaca na danza. A pesar de ser unha disciplina con menos popularidade, o seu traballo mostra de que forma a danza pode estar ao servizo dos grandes temas que preocupan e achegar valor cultural. Fran Sieira é un exemplo de como a tradición pode inspirar a arte contemporánea e é un dos grandes protagonistas deste doce momento que vive a cultura galega.
Benito Vicetto. (Ilustración: S. G.)
star
Reportaxes

Vicetto: bicentenario do pioneiro da Historia de Galicia

Ao observar a importancia galaica na Idade Media, acostumamos pensar que a doma e castración foi a fin da vida autónoma que tiña o noso país. Cómpre, porén, referírmonos a uns omnipresentes e necesarios matices. Botemos unha ollada ao que nos ten que dicir Benito Vicetto nas páxinas dedicadas á historia moderna e contemporánea, período que abrangue desde a instauración da Real Audiencia até a morte de Fernando VII (1480-1833).
Unha paisaxe da Antártida. (Foto: UTM)
star
Reportaxes

Expedicións galegas á Antártida

Nos confíns da Terra, onde o branco etéreo abraza a inmensidade, emerxe a Antártida, un reino xeado a máis de 14.000 quilómetros de distancia da Galiza. Un santuario da natureza que atrae os galegos e as galegas en busca de coñecemento. Nun dos mellores laboratorios naturais do mundo, estes atópanse entre as 1.000 e 5.000 investigadoras que buscan abrigo alí cada ano, somerxidas en múltiples proxectos e pescudas científicas.
Ofrenda floral na inauguración do Memorial ás vítimas do franquismo de Ferrolterra, Eume e Ortegal. (Foto: Iago Varela)
star
Reportaxes

Honrar a memoria en Ferrolterra, Eume e Ortegal

A cidade de Ferrol conta á fin cun Memorial que recolle a lista das vítimas mortais do franquismo nas comarcas de Ferrolterra, Eume e Ortegal. Son os nomes das 904 vítimas da barbarie entre os anos 1936 e 1975 cuxos casos puideron ser contrastados en fontes documentais. A inauguración do monumento supón un fito importante para a Comisión Pro Memorial, tras perto de sete anos loitando polo cumprimento do acordo para a súa construción.
A malva (Malva sylvestris). [Foto: Xerais]
star
Reportaxes

Flora galega: descubrindo as plantas da Galiza

A variada flora da Galiza está mudando constantemente. Hoxe, algunhas plantas autóctonas como a xesta de Ons ou a santolina de Melide atópanse en perigo de extinción, mentres que especies estranxeiras chegan ao país espallándose até o punto de que as cremos propias, como as mimosas. Outras actúan aquí como invasoras, como é o caso dos trebiños. O botánico Xosé Ramón García achega a maioría das plantas que existen na Galiza, con 1.715 taxons e 1.493 fotografías, nunha nova edición, corrixida e aumentada con 330 especies máis que as anteriores, da 'Guía das plantas de Galicia' (Xerais, 2023).
Saída da misa de Rosalía, 25 de xullo de 1949, Compostela. Á esquerda García Sabell e Otero Pedraio (terceiro pola esquerda). (Foto: Fundación Penzol)
star
Reportaxes

Do latín ao galego: O lento camiño da igrexa

A necesidade de apertura e diálogo que promoveu o papa Xoán XXII co Concilio Vaticano II supuxo unha mudanza total que aínda ecoa hoxe. Tamén implicou un cambio radical na liturxia católica e nos usos lingüísticos, na que o latín deixaba paso ao uso das linguas propias. Tardou o galego máis anos que castelán, vasco e catalán. O 25 de xullo de 1965 foi a primeira misa en galego, pero aínda pasaron máis de tres anos até lograr a aprobación vaticana. Hoxe, o uso do galego aínda segue sendo minoritario nas parroquias.
Ángela Ibáñez, Patricia de Lorenzo e Chusa Pérez de Vallejo son as tres actrices que contan no escenario a historia de 'Helen Keller: a muller marabilla?' (Foto: Sabela Eiriz).
star
Reportaxes

O que non se di: O teatro documental de Chévere

Chévere regresa aos escenarios cunha obra que volve romper coas expectativas. Hellen Keller: a muller marabilla??recunca no teatro documental pero, ao tempo, vai máis alá, interrogándose sobre as estratexias narrativas empregadas, pondo en cuestión o propio método de traballo, abrindo novos camiños para a relación co público. Historia e mentira, integración e marxinación, disidencia e sometemento aparecen nunha obra que se interroga sobre o que non se di e, sobre todo, por que non se di. Teatro en estado puro. 
O pintor Leandro Lamas no seu estudio da Mourela, Neda (Ferrolterra). [Foto: Iago Varela]
star
Reportaxes

Leandro Lamas: un pobo a toda cor

Leandro Lamas, ‘Leandrinho’, pinta desde o seu estudio da Mourela unha Galiza a cor, de trazos únicos e rapidamente recoñecíbeis. Láminas e lenzos que unhas veces contan historias persoais e outras reivindican e berran por todas as que non teñen voz, polas causas xustas. É un dos grandes referentes artísticos da Galiza contemporánea coa súa pintura naif caracterizada polo uso da cor nas súas obras.
Parque do Campo Novo, en continuidade da paisaxe do Rosal. (Foto: Héctor Santos-Díez)
star
Reportaxes

María Fandiño: identidade e paisaxe

Hai máis de tres anos, no número 426 do Sermos Galiza, dedicábaselle unha reportaxe ás novas voces emerxentes da arquitectura galega. Unha delas, María Fandiño, pasou neste tempo de ser emerxente a ter unha obra recoñecida e consolidada. Destaca o seu traballo como paisaxista e na recuperación de espazos degradados.
Dúas nenas na Feira das Industrias Culturais, Culturgal, de decembro de 2023 en Pontevedra.
Reportaxe

Sobreviviría a cultura galega a catro anos máis de PP?

Tras un debate electoral no que ningunha das formacións presentes aludiu en ningún intre ao estado da cultura galega, falan autores e editores.
Un paporrubio adulto alimentando unha cría da mesma especie. (Foto: S. G.)
star
Reportaxes

A Candeloria: a festividade que celebra o casamento dos paxariños

Na cultura tradicional galega, a Candeloria é como a luz que se ve ao final do túnel. A chegada da festividade de orixe celta no segundo día do mes de febreiro indica que o longo inverno está por chegar á súa fin, anuncia que pronto a natureza abandonará o seu letargo e proclama que o sol volverá para borrar a escuridade que tingue os corazóns en tempos de frío. A Festa das Candeas é unha celebración da volta á vida, un canto ao florecemento e un baile ao que está por vir.
Participantes no Congreso de Neuropsiquiatría decorrido en Compostela en 1952, retratados diante do Psiquiátrico de Conxo (Compostela) (Foto: Cedida por David Simón).
star
Reportaxes

Tolas no franquismo: As mulleres que a ditadura fechou en Conxo

O silencio cara ás vítimas do franquismo, e nomeadamente ás mulleres, foi aínda máis fondo para quen padeceron enfermidades mentais ou foron tratadas como tolas por un réxime misóxino que, lonxe de amparalas, fechounas en Conxo. A dureza do psiquiátrico superou a dos cárceres e foi mortal para as que, carentes de medios, asilaron as Deputacións. Á fin, a tolemia foi outro lucrativo negocio da ditadura.
Manuel Moldes na inauguración da súa exposición no Pazo da Cultura de Pontevedra, en decembro de 2005 (Foto: Fundación Manuel Molde).
star
Reportaxes

Manuel Moldes: Misterio + Luz = Pintura Vida

A cidade de Pontevedra acolle até o 30 de marzo a exposición inaugural da Fundación Manuel Moldes, Misterio+Luz=Pintura Vida, formada por vinte e sete obras que representan as cinco décadas de traballo artístico do propio Manuel Moldes. A mostra está comisariada por Carmen Díaz, 'May', presidenta da fundación e viúva do artista pontevedrés, e mais polo critico de arte Ramón Rozas.
Doantes de voz durante a feira Culturgal, en decembro (Foto: S. G.).
star
Reportaxes

Proxecto Nós: Galego na sociedade da Intelixencia Artificial

Un dos grandes obxectivos da Xeración Nós era o de elevar o status do galego a ámbitos nos que non estaba presente. Cen anos despois, o Proxecto Nós recolle a testemuña deste grupo de intelectuais para afrontar o maior reto para o futuro da lingua galega: facerse sitio na vangarda tecnolóxica e na contorna dixital, fornecendo unha ferramenta para que institucións e empresas poidan empregar o galego na sociedade da IA.
Centro Galego da Habana (Foto: Jason Wells).
star
Reportaxes

'Galicia está pobre, e á Habana vou'

En 1853 o galego Urbano Feixoo de Soutomaior (1808-1898), con intereses económicos en Cuba, fundou a Compañía Patriótica Mercantil e presentou ante as autoridades da illa un proxecto que pretendía facer da inmigración un negocio e suplir con campesiños galegos a man de obra escrava. Ademais, axudarían a branquear a poboación do país, moi ennegrecida tras tantos anos de trata de escravos.
Elisardo Freijo López con outros 
guerrilleiros abatidos pola Garda Civil. . /Foto: S. G.).
star
Reportaxes

Lupe Martínez: A memoria da guerrilla antifranquista

Socióloga, funcionaria da Administración, investigadora... Dous anos dedicados á obra Coa man armada (2007) e dezaseis á que vén de publicar, Guerrilleir@s antifranquistas da provincia da Coruña (Editorial Galaxia, 2023), con trescentas fichas de xente da guerrilla e 125 causas militares expurgadas, un traballo inxente que a converte nunha das historiadoras de referencia nas investigacións da resistencia armada ao franquismo...
Alfonso Daniel Rodríguez Castelao.
star
Reportaxes

'Sempre en Galiza' e a censura franquista

Sempre en Galiza constitúe, con certeza, o libro galego máis perseguido polo franquismo. O acoso foi constante e á vez obstinado. Así, non se permitiu a importación das edicións arxentinas e moito menos se tolerou que se emprendese calquera intento de imprentar a obra no noso país. Os exemplares editados en Bos Aires e París que entraban clandestinamente tamén viron obstaculizada a súa difusión.
De Troula. Agosto de 1958.
star
Reportaxes

Fotografías para a memoria do país: vida e morte a través da lente de Edelmiro Méndez

Entre os anos 50 e 60 o país iniciaba unha transformación que mudaría a sociedade de xeito irreversíbel. Pasado e futuro convivían baixo a mirada da lente de Edelmiro Méndez, fotógrafo no concello da Pontenova (comarca da Mariña) e axente fundamental na conservación da memoria dunha Galiza cambiante. A partir do libro 'Edelmiro Méndez. Da Terra que fomos', a Editorial Canela recolle o seu traballo nunha obra que dignifica a fotografía labrega nunha viaxe desde o nacemento até a morte.
Dúas mulleres no deserto do Sáhara. (Foto: Iago Varela)
star
Reportaxes

Sáhara: a vida nos campamentos de refuxiadas

Segundo Médicos do Mundo, 173.500 persoas viven nos campamentos de refuxiadas e refuxiados saharauís de Tindouf, en Alxeria. Fano soportando as extremas condicións do deserto, onde no verán se superan os 60 graos, e distribuídas en cinco campamentos (Auserd, Smara, Djla, El Aaiún e Boujdour), aos que se suma o de Rabunni, campamento administrativo do Goberno da República Árabe Saharauí Democrática (RASD).
Equipaxe que viaxou a bordo do buque 'Montserrat'.
star
Reportaxes

Historias da emigración: As xeracións do 'Montserrat'

Até o día 14 de xaneiro de 2024 será posíbel visitar a exposición 'As xeracións do Montserrat. Memoria emocional da emigración galega ao Reino Unido' no Kiosco Alfonso, na Coruña. Unha colección de fotografías, documentos e obxectos que compoñen a historia de centos de galegos e galegas que emigraron a Inglaterra a bordo dos buques Montserrat e Begoña. Un proxecto comisariado por Xesús Fraga e con deseño expositivo de Pepe Barro, promovido polo Consello da Cultura Galega en colaboración co Concello da Coruña.