Irmandades da Fala

En febreiro de 1922, unha parte moi importante da historia do nacionalismo galego dilucidouse en Monforte de Lemos. Durante tres días, referentes do galeguismo reuníronse para debater e conformar a constitución dun movemento político, cultural e social que aínda hoxe encadra e vertebra o discurso do nacionalismo. Un século despois, a semente do galeguismo segue a agromar da terra co obxectivo que Castelao manifestou: vencer.

Tivo lugar en febreiro de 1922 e a ela acudiron algúns dos máis grandes expoñentes do movemento nacionalista galego da época.

O festexo terá lugar este sábado 20 de novembro contra o mediodía

Sempre intuín que Bello Piñeiro, quen mesmo bébedo seguía sendo don Felipe, non era só un excelente pintor. Hoxe sei que virtudes e defectos de Felipe Bello agacharon a súa personalidade polifacética, inmensa e variada cultura, notábel capacidade organizativa e o que veño tratar aquí, o seu activismo e sentimento galeguista sempre presente, recollendo pictoricamente as paisaxes da Galiza, e nese afán persistiu até a súa morte: "Amando ó meu país escoito a voz da sangre e pinto polo seu mandato. Eu nunca estiven equivocado no meu amor á terra". (Bello Piñeiro, 1951).

Como cada sábado previo ao Día da Patria Galega, desenvolveuse a suba ao Pico Sagro, revivindo así o ascenso que Castelao fixo en 1924 canda outros membros das Irmandades da Fala. A seguir, reproducimos o pregón lido no acto.

A escritora Aurora Marco gañou o Premio Follas Novas do Libro Galego 2021 na categoría de ensaio e investigación polo seu traballo en 'Irmandiñas'. En conversa con 'Nós Diario', Marco explica os descubrimentos que máis lle sorprenderon mentres realizaba este ensaio.

Oitava entrega de 'Historias de ida e volta'

O suplemento, que estará mañá na rúa xunto ao teu 'Nós Diario' e ao 'Sermos Galiza' especial polas Letras Galegas, tamén repara na vida de Joaquín Vaamonde nos textos de Pardo Bazán e investiga sobre as orixes do esperanto no país. Tamén trae novidades sobre a heráldica galega.

Hai unha imaxe icónica no camiñar do galeguismo, tamén por tratarse dun momento convulso. Nas escadas de San Vicente do Pino, en Monforte, un grupo de asistentes á IV asemblea das Irmandades posa con conciencia de posteridade. Era febreiro de 1922. Entre os retratados, seis persoeiros aos que se lles dedicou o día das letras e algún que o ten ben merecido.

Unha publicación dixital do Consello da Cultura Galega, con máis de 500 páxinas, contextualiza e revisa o fenómeno deste movemento histórico desde a perspectiva peninsular, europea e da diáspora.

Foron a "semente da autonomía política de Galiza", sinala o Parlamento.

Catro fundacións que levan o nome de membros da Xeración das Irmandades que impulsaron a revista ‘Nós’ recollerán a Medalla do Parlamento da Galiza. Porén, nada di o comunicado do Parlamento sobre a represión, exilio e asasinatos que sufriu esta xeración a mans dos fascistas.

No IES Johan Carballeira de Bueu, malia as condicións da pandemia, celebraron en 2020 o centenario da revista Nós. Desde o departamento de galego, que dirixe a profesora Lucía Durán, quixeron recrear nunha obra colectiva entre varios cursos  como sería a portada se se fixese hoxe en día. Dúas alumnas que participaron na experiencia, Raquel Martínez Badea (4º ESO) e Iria Estévez Juncal (1º Bacharelato) explican como se realizou e as conclusións que sacaron.

Neste 2021 cúmprense 100 anos da publicación de Alén, a segunda –e nunca representada– obra de teatro escrita por Xaime Quintanilla despois da estrea de Donosiña, a súa primeira incursión na literatura dramática –que xerara unha gran polémica por tratar temáticas como o divorcio e o adulterio.
 

O volume 'Arqueoloxía do noroeste peninsular en tempos de Nós' aproveita o centenario da revista homónima impulsada pola Xeración das Irmandades da Fala para debullar as súas achegas ao campo arqueolóxico da Galiza, coas que conseguirían, coa figura de Florentino López Cuevillas á cabeza, sistematizar a disciplina e colocar as bases de estudos posteriores. 

A xeración Nós –ou mellor, a época Nós, pois supera os límites dunha xeración– foi a máis senlleira que deu Galiza, o grupo de xente máis cumprida que traballou por esta terra, este pobo e esta cultura. Se Rosalía, Curros e Pondal forman a trindade dos grandes poetas galegos, Castelao é o símbolo máis puro de Galiza, Vicente Risco, o primeiro teórico do nacionalismo galego e Otero Pedrayo, a meirande figura intelectual.

Para celebrar os 100 anos de ‘Nós, Boletín mensual da cultura galega’, ‘Nós Diario’ agasalla as lectoras e lectores cunha reprodución daquel primeiro número da publicación impulsada pola xeración do 16. Unha revista que fixo historia.

Fican moitas achegas por facer á revista 'Nós'. Unha delas leva a percorrer as cunetas e as fosas da Galiza en busca dos seus colaboradores asasinados pola barbarie fascista. Eis unha parte da memoria incómoda do colectivo da Xeración do 16.

Esta sexta feira, 30 de outubro, cando se fan os cen anos da publicación de 'Nós. Boletín mensual da cultura', acompañará Nós Diario unha edición facsímile do primeiro número completo, coas súas 30 páxinas, e mais cun debuxo a cor de Castelao.

Cando o 18 de xullo de 1936, Elvira Varela Bao tiña dez anos. Foron tempos duros para unha cativa que viviu a detención da súa nai, a mestra Elvira Varela Maceiras,  e  a persecución ao seu pai, o capitán da Mariña Bernardino Varela. Onte, aos 94 anos, despediuse deste mundo unha muller que dedicou a súa vida ao traballo memorialístico.

O político foi elixido concelleiro pola Coruña o 8 de febreiro de 1920