Día das Letras Galegas

Con esta entrega, os cadernos editados polo Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades chegan aos 20 anos de vida.

A relación de Fernández del Riego coas artes plásticas quedou sempre algo relegada no estudo da súa obra. A exposición que estivo presente en Vigo ao longo deste ano, ao coidado de Beatriz Liz de Cea, mostran a importancia que tivo na traxectoria do autor.

A RAG entregará os galardóns o próximo 17 de outubro nun acto na Coruña, no cal participarán alumnado e profesorado dos colexios premiados.

Ramón Nicolás pon o foco nunha autoficción de Del Riego que non chegou a publicarse centrada nos primeiros anos da súa relación con Evelina Hervella: "Sempre nun segundo plano, aquí cobra realce e relevancia como a compañeira que foi"

A Real Academia Galega, en colaboración coa Universidade de Santiago e o Concello de Lourenzá organizan a semana próxima unhas xornadas nas que especialistas de distintas áreas tratarán a vida e a obra de Francisco Fernández del Riego -a quen se lle dedicou este ano o Día das Letras Galegas- para estabelecer un diálogo interdisciplinar que dea unha visión de conxunto da súa figura. 
 

 O 6 de marzo de 2004 falecía na Coruña a escritora e música Luísa Villalta, conmocionando o mundo literario galego. Onte, case dúas décadas despois, a Real Academia Galega acordou dedicarlle o Día das Letras Galegas do ano 2024, coincidindo co vixésimo aniversario do seu pasamento. 
 

A RAG acordouno esta quinta feira en sesión plenaria.

Iria Taibo é tradutora e presidenta da Asociación Galega de Profesionais da Tradución e da Interpretación (AGPTI).

María Pilar García Negro é profesora honoraria da UDC e escritora.

Modestamente republicano, nacionalista e socialista. Así é como define Xosé Manuel Beiras Torrado a Francisco del Riego. Un home de inconfundíbeis trazos que delataban o seu "irredutíbel optimismo da vontade". O autor trata neste artigo os primeiros encontros entre ambos nas misas dedicadas a Rosalía en San Domingos de Bonaval, mais tamén o papel de Del Riego na fundación de Galaxia e na constitución do PSG. "A osmose entre a Galaxia de Paco e o PSG de Paco tamén é plena e constante", resume.

É Francisco Fernández del Riego o último iconoclasta da nosa cultura? O heterodoxo galego do século XX? No libro Conversas con Paco del Riego (Perfecto Conde, Xerais, 2018) pódese entrever que si. Que, polo menos, non se limitou a representar un papel oficial –e menos aínda oficialista– desta cultura. Home culto e progresista, cultivou con esmero a arte ben galega e histórica do maldiçer, pero sen chegar ao escarnio. Por algo foi un dos mellores amigos galegos de Manuel Rodrigues Lapa.

As diferenzas entre as dúas patas do galeguismo no seu enfrontamento á ditadura abriu unha fenda que se agravou cos desacordos entre a Galiza interior e o exilio. Unhas desavinzas representadas, en cada un dos polos, por Castelao e Piñeiro. Xoán Carlos Garrido ofrece a súa óptica persoal dun necesario diálogo que o levou a conversar con Xaime Illa Couto e con Francisco Fernández del Riego ao respecto.

O Seminario de Estudos Galegos, o Partido Galeguista, Ultreia, a editorial Galaxia, a revista 'Grial', a Fundación Penzol… Otero Pedrayo e Fernández del Riego compartiron durante anos a entrega polas letras, a literatura e a cultura galegas e, en especial, pola lingua. Entre ambos os dous forxouse unha amizade sólida e sincera da que dá mostras Patricia Arias nesta peza.

Hai sesenta anos, Francisco Fernández del Riego propuxo á Academia a celebración do Día das Letras Galegas. Daquela el tiña 50 anos de vida. Había máis de vinte que soñara con reorganizar o Partido Galeguista e estaba pronto a formar parte do Partido Socialista Galego, no que militou até 1978. Autor e receptor dunha inxente correspondencia coas personalidades máis sobranceiras do seu tempo, é a través deses epistolarios como mellor podemos coñecer o autor e o período por el vivido, ou  -quen sabe- simplemente soñado.

Sempre colaborador, disposto á conversa sen temas vedados, entrevistamos Francisco Fernández del Riego en diferentes ocasións e mantivemos contacto habitual na Biblioteca Penzol, onde foron todas elas realizadas. Neste texto pódese ler a combinación de encontros que decorreron nos anos 1988, 2002 e 2007, publicados integramente en A Nosa Terra e El País.

O 25 de xullo de 1950, celebrábase, nos baixos do Hotel Compostela en Santiago, a asemblea fundacional da Editorial Galaxia. Dos pasos previos, con Francisco Fernández del Riego desenvolvendo un papel fundamental, na procura de subscricións para o proxecto, e da creación de Grial e das distintas coleccións escribe Malores Villanueva, que afonda no incansábel labor en Galaxia do homenaxeado no Día das Letras Galegas.

A chegada de Francisco Fernández del Riego a Vigo, marcada polo encarceramento de Valentín Paz-Andrade, é o punto de partida do artigo de Antón Mascato, que se somerxe na reorganización do galeguismo a principios dos anos corenta e nas diferenzas entre os galeguistas "do interior" e os que permanecían no exilio.