Antolín Faraldo

Xosé Ramón Veiga Alonso (Foz, 1968) é profesor de Historia na Universidade de Compostela, membro do grupo Histagra e autor dunha ampla bibliografía arredor do século XIX galego. Actualmente comisaría unha exposición sobre Juana de Vega na Coruña e vén de publicar unha biografía sobre esta figura da historia galega.

“Betanzos, e a Galiza enteira, teñen unha débeda pendente con Antolín Faraldo", afirmou a portavoz municipal do BNG de Betanzos, Amelia Sánchez.

A placa tamén presenta un erro lingüístico.

En maio de 1843, un dos líderes dos liberais progresistas, Salustiano Olózaga, fai unha intervención no Congreso que marca un punto de inflexión no decorrer do Trienio Esparterista (1840-1843). Co xeneral Espartero á fronte, os progresistas desaloxaran aos liberais moderados do poleiro político en setembro de 1840, mais a unidade distaba de definilos. 

Na primeira metade do século XIX os ambientes universitarios de Compostela foron o berce de varias xeracións de personalidades que desde posturas inicialmente liberais promoveron movementos contestatarios e introduciron as grandes ideas da época no debate político galego. Contra eles xa tiña advertido en 1812 no seu Preservativo contra la Irreligión o pai Rafael de Velez, que desde o posto de arcebispo de Santiago tomou parte activa a partir de 1824 no confronto directo contra liberais, constitucionalistas e heterodoxos. 

É tópico asentado na historia política da Galiza a división do movemento que a definiu como suxeito político en tres fases consecutivas, e das consecuencias ideolóxicas e organizativas a que isto deu lugar: provincialismo, rexionalismo, nacionalismo. O primeiro, baseado nunha reclamación da Galiza como provincia, como unidade, face á división tetraprovincial decretada polo goberno liberal español (1833); o segundo, como primeira expresión de auto-organización política, coa obra de Murguía e a de Brañas como referentes fundamentais; o terceiro, xa no século XX, coa creación das Irmandades da Fala, a desestima do “regionalismo sano y bien entendido” (Antón Vilar Ponte) e a utilización clara e desacomplexada do termo nacionalismo e da súa xustificación e necesidade. 

Manuel Murguía afirmou en varias ocasións que Antolín Faraldo foi, dentro do grupo impulsor do nacemento do galeguismo político que el denominou “os precursores”, o principal artífice de elementos fundamentais para o artellamento ideolóxico posterior do rexionalismo galego (e tamén do nacionalismo que lle segue, engado eu). E tiña razón. 

Eduardo Galeano teno contado moitas veces. Facíao co seu estilo pausado, de ritmo isleño, escollendo moi ben as palabras de entre tantas habidas nos dicionarios. Nun breve parágrafo concentraba unha idea de inmensa intensidade. Realmente é difícil dicir moito con tan pouco. O conto di así: 
A utopía está no horizonte. Se camiño dous pasos, ela alónxase dous pasos e o horizonte móvese dez pasos máis alá. Entón, para que serve a utopía? Para iso, serve para camiñar.

Un estudante cunha curiosidade inesgotábel por todo o que o rodeaba, un precursor da idea dunha Galiza soberana, un intelectual que non dubidou en pasar á acción cando foi necesario: Antolín Faraldo foi definido como "o primeiro e o mellor", mais as institucións seguen sen darlle o trato
 

Esta sexta feira, 2 de setembro, celébrase o bicentenario de Antolín Faraldo, polo seu nacemento, motivo que leva o BNG a denunciar que o Goberno local de Compostela “incumpre o acordo de conmemorar” a efeméride.

O dirixente da revolución galega de 1846 protagoniza o ‘Sermos Galiza’.

A Deputación da Coruña promove unha serie de actividades, presenciais e nas redes, co obxecto de poñer en valor a obra e a traxectoria de Antolín Faraldo no ano do bicentenario do seu nacemento.