Moitas historias reais conteñen a semente da que pode nacer unha ficción (cuestión de atopar o punto de vista máis acaído para contalas), pero moi poucas encontran quen as desenvolva. Supoño que toda persoa que escribe novelas ten no seu adentro unha especie de alarma que lle indica cando bate co material axeitado para unha ficción de seu. Neste senso, foron numerosas as historias de grande interese das que souben e que pasaron diante de min sen que lles prestase maior atención desde o punto de vista literario. Mais houbo unha en particular que non deixou de estar nos meus pensamentos desde que a coñecín: a historia de Josefina Arruti e de Bibiano F. Osorio-Tafall. Primeiramente adquiriu resonancia o nome de Bibiano, como unha referencia mítica da época republicana, vencellada tamén dalgunha maneira ao movemento galeguista daqueles anos. Con todo, a súa historia quizais nunca me levaría a escribir unha novela se a ela non se unise a de Josefina Arruti algún tempo despois. A mestura de ambas foi a que fixo saltar a miña alarma interna.
A partir de aí, o camiño foi longo. Escribir unha novela do tipo dunha "non fiction novel", seguindo a definición de Truman Capote, engade aos problemas técnicos de todo relato de ficción as dificultades de pescudar a verdade entre as lembranzas de quen estivo máis próximo aos feitos. E non obstante, o escritor, a escritora, sabe ben que a súa sorte se xoga principalmente na habelencia coa que saiba manexar os recursos literarios que erguen a historia. Sen eles non existe a novela, senón un documento informativo. Cando principiei a escrita de Vémonos mañá, os datos reais pasaron a ser decontado un máis dos materiais da ficción. Talvez o máis importante, pero non o único, xaora, porque o que me importaba era que Josefina e Bibiano e as demais personaxes da novela tivesen entidade de seu, alén da súa verdade histórica.
Nas mellores novelas que lin baseadas en feitos reais, o que máis me atrae é o aire de autenticidade que desprenden as personaxes. As personaxes, cos seus motivos e sentimentos máis íntimos, co detalle miúdo dos seus actos e pretensións, cos seus diálogos e pensamentos máis recónditos, son as que lle confiren un interese senlleiro á historia que protagonizan. Nese tipo de obras, aínda que coñeza de antemán o desenlace da historia real na que están baseadas, a verosimilitude dos pormenores relatados permíteme gozar plenamente coa intriga que constrúe a ficción. As obras mellor logradas incluso me fan dubidar, mentres leo, de que a historia ocorrese tal como a coñezo e non tal como está contada na novela que teño diante. O resultado final é que unhas cantas persoas que tiveron unha existencia real son para min hoxe máis verdadeiras polo que me transmitiron as novelas que se escribiron sobre elas que polo que coñezo dos seus datos históricos.
Tal foi o meu obxectivo cando comecei a escribir Vémonos mañá. Máis alá de que a súa historia poida resultar coñecida nos seus trazos xerais por quen lea a novela (aínda que non coñecela pode permitir, se cadra, gozar máis intensamente da trama), o que pretendín foi que as súas personaxes tivesen unha entidade de seu que faga máis próximas e comprensibles as súas circunstancias, os seus motivos e o mundo no que viviron. Todo é real e todo é ficticio nesta novela. O fío argumental responde á liña dos acontecementos. Pero a forma de cada páxina e de cada frase é un produto exclusivo da ficción literaria. Ao cabo, penso que deslindar a ficción da realidade é un asunto complexo que nunca conduce a unha verdade definitiva. Con frecuencia é a literatura a que mellor ilumina coas ferramentas da ficción a verdade oculta nos acontecementos friamente transmitidos polo relato histórico. É a literatura a que nos permite entender moitas veces o seu significado máis profundo: como e por que e para que. Desde agora, quen lea Vémonos mañá poderá dicir se foi acadado ou non tal propósito.
