Opinión

Rexo campanario con mudas campás

Quen lle dera a un pomposo rei mercenario, ignorante e falcatrúas, os pacíficos e festeiros acordes tímbricos das campás de Merlán, para realzar as súas vitorias de sangue. Ou conquerir esas simples liñas arquitectónicas, que o ditame austero e de rigor neoclásico campa nese ir erguéndose e perdéndose cara as bóvedas celestes, á procura dunha estrela de áurea luz que nega aos que reducen os seus resplandores na cimeira do campanario e nos sinais que emiten as campás. Cantas veces no pulsar cotián da miña nenez e adolescencia, procurei a modulación dos compases que configuran a simetría que só o espírito capta as extraordinarias versións da “divina proporción” que Luca Pacioli manifestou sobre a compacta arquitectura que acolle a elevada elocuencia sonora que emiten as campás.

O meu encerado escolar sempre admitía os tisnes con que eu compoñía o campanario e as dúas campás con rexo badalo tanguedor. Na cimeira desa cruz enferruxada e cun galo de latón, catador de ventos, a xirar con alma propia para cantar as tres veces que impresionou a S. Pedro e a moitos de nós, sen sabelo. Mais só a atracción que sentín polo campanario impediume debuxar o granítico rectángulo da igrexa de Merlán. Só o limiar do campanario bastaba de atracción e importancia con as dúas campás sonorizando  preces de novenario, dor de óbitos e sons e tons de festa grande de S. Ciprián. Sempre entendín a mensaxe dese bronce espallando convocatoria de laio e gloria. Repetindo o mesmo ton ben atinado e compasado no rigor da herdanza que impoñían aqueles vellos tanguedores de campás, de copia, tránsito e uso, que fican na memoria dos que as escoitamos, aínda perduran os seus tangueres de rexas badaladas conmovendo o noso espírito. 

Fai poucas semanas que asistín a un enterro na miña parroquia e as campás non deron sinais de defunto, nin no propio funeral. Un acontecer estraño en que a tradición esmorece e os rexos e rexios sons das campás timbradoiras enmudecen. Neste funeral, do estimado veciño e amigo Alfonso Otero, sentín mágoa pola ausencia do laio tanguido daqueles toques secos e lentos que despedían a unha persoa de veciñanza. Rebobinei a memoria nas contradicións de tanta ausencia, nese desvarío recluínme nos seguintes nas alertas dos versos de Camões: “Mudan-se os tempos, mudan-se as vontades, / muda-se o ser, muda-se a confiança; / todo o mundo é composto de mudança / tomando sempre novas qualidades. // Continuamente vemos novidades, / diferentes em tudo da esperança; / Do mal ficam as mágoas na lembrança / e do bem (se algum houve) as saudades”.

Estas dúas estrofas do épico portugués, acláranme a liturxia sonora dos campanarios, do que se perde e enmudece. Do que se modula nas presentes novidades da desfeita, que tanto nos perturban aos que teimamos na tradición, que tantas veces procuramos amparo para resistir no herdo. Mal síntoma cando as campás de Merlán enmudecen as nosas celebracións. Nese funeral preguntei por tal ausencia de tanguer a dor. A resposta foi que os sabios do bo tanguer finaron e a mocidade está noutros sons que mudan os tempos. Pois aí reside a decadencia dos temperos antigos que unificaron sentimentos de comunidade parroquial. A soidade que impera na desfeita do rural aporta irreparábeis mudanzas.

Dentro dunha semana a parroquia de Merlán celebra as festas do bispo de Cartago, S. Ciprián, na clandestinidade pandémica, evitando consabidas consecuencias. As esclarecidas campás enmudecen nesta drástica mudanza. Só a lembranza daqueles repeniques convocan e conmoven as saudades do que sentimos do que foi, e do que xa pode deixar de ser. Ese solemne e festivo tanguer de campás, convocando convivio e esperanza, pode que deixe de asistirnos e emocionarnos. 

Comentarios