Na fin daquela década en que a mocidade galega era quen de aturuxar ao son do rock bravú Xurxo Souto publicaba a súa terceira obra narrativa, O retorno dos homes mariños, do que agora sae nova versión.
Unha prosa con pespuntes proletarios, entrecosturas obreiras de mar do Orzán e reberetes dunha música feita con tricotosa ou remalladora que lle pon voz ao labor silenciado de tanta moda galega arestora cotizante en bolsa.
A Coruña é un espazo en construción, de fasquía aldeá, no que entre o boureo do trafego cotián se deixa ouvir o metal da música heavy, repichocas, letras dos Tamara, Satélites ou Diplomáticos de Monte Alto entre o acento de Sito Sedes ou do gran Pucho Boedo.
Mentres, no agarimeiro do recuncho dunha taberna, na que mesmo se puidesen probar as mellores luras fritidas do Atlántico, coma o verbo engaiolante das viaxes do noso Sinbad, o que resta é que a alguén na terra lle acorden os contos da auga e nolos queira relatar. Eis este prodixioso exercicio de lles pór voz ás historias tanto de lobos de mar coma de homes mariños.
Un mito herculino relativo a seres náuticos que conviven co home e o axudan nas súas pesqueiras. Seres que son sinal da propia fecundidade do mar. E ao tempo necesarios para “abrir fendas no gran cinto de cemento no que se está a converter A Coruña. A cidade onde centos de metros de liña de costa, rochas e furnas foron sepultados polo cemento dun paseo marítimo cartesiano. Gran desatino, aplicar a lóxica da recta mediterránea aos penedos onde zoupa o Atlántico”.
Texto secuenciado en sucesivos lances, emprazados na súa meirande parte, por volta de mediados os pasados anos noventa, a voz narradora dálles voz a unha amálgama de mitos clásicos e sabedoría popular. A cal se expresa na cosmovisión de personaxes senlleiros coma o Gorripacho do Portiño ou na excéntrica procura psicodoméstica do Agoiro.
Para aproveitar toda a enerxía pura que se condensa na inmensidade da riqueza toponímica oceánica: “Como ía servirlle de catalizador se non sentía o son das Sisargas, o ecoar de Malpica, de Baldaio, Caión, Suevos, a Cornadilla, se non sabía do Gaivouteiro, nin do Seixo Branco, da Marola, do Prioriño, das illas Gabeiras, dos salsieiros do mar?”.
Mais, ao tempo, neste escenario, a narracion alerta e mesmo se adianta ás grandes desfeitas ecolóxicas. Pois se unha refinería ocupou todo o Couto da Coruña, con chemineas ardentes a fritir o ceo, a superficie das augas chegarase a converter nunha mesta marea negra.
Por mor da intermitente e incontrolada acción de superpetroleiros coma o Mar Exeo, o Urkiola, o Casón. E xa anunciándose, intuíndose o agoiro da “burla negra” dos milleiros de toneladas de chapapote do Prestige.
Se o océano é a mellor dimensión dunha cidade de músicos e navegantes, sexan do Gran Sol, Capetón, Fisterra ou Porcupine, do profundo das augas emerxe unha voz limpa que brada “Nunca Máis!”.
