Opinión

Darío Xohán Cabana

O legado que nos deixa Darío Xohán Cabana é inmenso. O seu traballo e o seu compromiso levouno a exercer un amplo e meritorio labor en eidos diversos da nosa cultura.

Hai agora unha década mantivera un encontro escolar na Baixa Limia. Na revista do IES Aquis Querquernis aparecía unha breve entrevista realizada polo alumnado, que inclúe a seguinte cita: “A literatura si inflúe nos cambios sociais, e pode facelo dunha maneira beneficiosa ou prexudicial. Por exemplo, nalgúns libros da Biblia pódese observar unha moral prefascista. A literatura, como forza que provoca cambios, non é tan poderosa como algúns cren nin tan insignificante como pensan outros”.

Nesta declaración atópase unha boa síntese do testemuño creativo que abrangue a súa produción. Non só circunscrito ao papel de autor senón como tradutor dun impagábel corpus de obras imprescindíbeis da literatura universal, que, con tanta delicadeza e atino, puxo na nosa lingua.

Dende o recente Xácome o fatalista, de Diderot, deica a impecábel Antoloxía do doce estilo novo ou a súa excelsa tradución da obra de Petrarca e Dante. En especial a Divina Comedia, da que nunca se cansou de aconsellar a súa lectura.

Creador de amplos mundos de ficción de horizontes abertos, o conxunto da súa obra difunde unha continua arela de liberación. Tanto na reconstrución da historia naqueles períodos onde a nosa terra ficou desposuída do seu dereito a decidir –plasmábel en títulos como O cervo na torre ou Morte de Rei–.

Coma na filiación coa materia de Bretaña, da cal el afirmaba que “é a máis fantástica, a máis misteriosa e a máis permanente, non caducou”, evidente no seu tan coñecido Galván en Saor. De quen el dicía admirar a serenidade e capacidade de reflexión do protagonista.

Por non falarmos da mensaxe implícita doutros títulos. Coma As viaxes do Príncipe Azul, ben recomendábel nestes tempos de –permanente– crise monárquica.

No que atinxe ao seu quefacer poético este andou decote á par do resto da súa obra na confección dun macrotexto que, con diversas modulacións, dá conta tanto do cerne da identidade coma da arela liberadora.

Así non deixan de resoar no imaxinario popular as versións dos seus poemas, musicados e cantados por distintos intérpretes, que lle puxeron voz a variados conflitos e demandas do pobo galego.

É por iso que resulta tan necesario reler a súa inxente obra e actualizar o seu contundente discurso. Ao poemario A fraga amurallada corresponden estes versos: “Dicídelle que a terra tén memoria/do arado que a labrou no outono quente,/dicídelle que as xentes fan historia/e que despois da morte non hai nada/senón o que deixamos por semente/sobre a terra que foi nosa morada”.

Xa que “Se na voz das antigas carballeiras,/se na cálida luz das restrebeiras/a túa amada presencia permanece,/amigo claro, seña a túa cova/toda Galicia, toda a patria nova/que se ergue altiva e ceibe reverdece”.

Comentarios