Cheguei á Veiga coa intención de fotografar a casa da señora Otilia, pero polo camiño funme prendendo en silvas. Primeiro, nas esculturas de Pepe do Barrio, espalladas por toda a comarca, con sorprendentes tótems, pirámides e obeliscos, ata a abraiante Quinta Avenida que desemboca na casa onde viviu deica a súa norte no 2004. Alí, en pedra, entre escenas bíblicas e personaxes públicos, está o seu can, atado cunha cadea (non vaia ser que escape aínda que for pura rocha) e Pepe coa muller. Se en 20 anos fixo todo isto, non quero nin pensar o que tería feito de ser a escultura o seu oficio de vida.
De alí a un pouco enredeime en Meixide, no seu cemiterio. Entre as tumbas, unha muller baixiña afanábase en secar una lousa. Saudou ao dereitiño, ao nos ver . Gabando a miña cabeleira, preguntou sen preguntar a que andabamos por alí. Ao lle aclarar que nos dirixiamos cas da señora Otilia, non se cortou en dicirme que eu non lle parecía da casa. Rindo, expliqueille a miña teima cos contos, as receitas e as lareiras e deseguida replicou que, para lareira bonita, a súa.
Eu, que non preciso máis (avisados quedades), marchei decontado con ela para súa casa. Como quen entra na cova do tesouro (e sabéndoo), abriu a porta e mandounos sentar, avisando de termos coidado cos chourizos, que se estaban a afumar.
Nun abrir e cerrar de ollos, avivou o lume, enganchou á gramalleira unha caixiña metálica furada e encheuna de castañas; en menos de nada, cun movemento certeiro da man, atravesou una variña de ferro e empezou a remexer nelas. Conforme a luz medraba, o cuarto foise revelando pouco a pouco. Eu, que nacín á fotografía en tempos dixitais, entendín daquela a miña fascinación por cubetas e laboratorios.
Nunha parede, un chineiro ateigado de pratos e delicadas tazas; na outra, postais de varios países con praias e montañas, un almanaque vello, un par de cadros con dúas parellas doutro tempo e rapaciños de mirada concentrada; un rosario atravesando unha estampa, un baúl e un cabaliño de feltro e satén enriba dun tambor. No chan, a carón do lume, tres patas, filloeiros, unha cafeteira e potas.
Decateime de que levaba unha chea de tempo calada e pedín desculpas. Ela botouse a rir, ocultando a boca e avisou de que ía preparar a parva.
Daquela apareceu o sobriño cunha botella de caña na man, e, como nunha ensaiada coreografía, Emérita foime dando cachiños de chourizo con castaña e Juan ofrecéndome un vasiño.
Non sei se sería pola caña, polo estralar da leña, ou polo cabaliño sobre a hucha, o caso é que acabei por lles contar que o único que conservo de meu pai é un xoguete moi parecido a aquel . Ela púxomo enriba e deulle corda. Daquela a muller que son volveuse, de súpeto, nena de novo. A castaña morneoume as mans mentres fóra a choiva callaba en neve.
Se tiver un desexo para pedirlle ao ano novo, sería ese, volver a vivir momentos coas miñas señoras, nas súas cociñas, falando devagar, quentando mans e corazóns coas historias que precisan ser contadas.
