Imaxina que estás nunha aula da época da revolución industrial. Entras na habitación e ves os nenos sentadiños nos pupitres, afanados en copiar o que o mestre di. El móvese inspeccionando o traballo dos alumnos, ata que para nun cativo en concreto. Con aire burlesco, ergue a pequena lousa na que escribe para amosarlle á clase un fermosísimo debuxo dunha planta de lavanda. Solta un par de comentarios despectivos e, coa música de fondo das risas dos demais cativos, golpea o alumno coa lousiña na cabeza, borrando o debuxo e enchéndolle o pelo de xiz.
Acabo de narrar unha crueldade, dirás. Algo horripilante, unha desas cousas polas que dás grazas de ter traído fillos ao mundo nos 2000 e non hai 50 anos.
Aínda así eu teño unha pregunta. Se é un comportamento tan bárbaro, tan cruel e horripilante, por que non me dá traballo ningún localizar esta mesma escena nunha aula de hoxe en día? Obviamente, habería que retirar a violencia e substituír as anticuadas lousas por cadernos de espiral, os mobles de madeira por sucedáneos dunha cor verde pouco apetitosa etc. Mais salvados os detalles de “ambientación histórica”, a esencia continuaría sendo a mesma: un profesor atopa o alumno facendo algo diferente ao establecido e avergóñao diante da clase, coa colaboración implícita dos compañeiros, traducida nunha risa baleira e enlatada. Ningunha destas persoas é consciente de que está perpetuando unha cultura de abuso e humillación.
Por que non me dá traballo ningún localizar esta mesma escena nunha aula de hoxe en día?
Agora pode que queiras saber o final desta historia, así que vou dar dúas conclusións posibles. A primeira é a versión edulcorada Disney: esta persoa supera o acoso e remata sendo un aclamado ilustrador que imparte cursos formativos a profesores. Neles comunicará datos alarmantes, para crear un clima de preocupación entre os asistentes. Dirá, por exemplo, que o sistema non se adapta aos alumnos, senón que os alumnos son os que deben adaptarse a el. Afirmará que os alumnos con TDAH teñen un 38% máis de posibilidades de abandonar o instituto sen o diploma da ESO e incorporará un efecto dramático ao engadir que el mesmo padece a enfermidade.
Relatará de xeito amargo a situación dende o punto de vista da persoa humillada, narrándoa como unha experiencia real e non só como o relato aséptico que eu ofrecín. E pode que con todo iso logre cambiar algo. Pode que haxa un profesor cun alumno coma el no público que utilice os consellos e a formación recibida e que os empregue para que un neno algún día se dedique exclusivamente a debuxar e que non sinta a necesidade de facer coloquios, nin de asistir a protestas, nin de aproveitarse da súa figura pública para promover medidas contra o bullying. Este é o final bo, claro. E, polo tanto, tamén é o menos
realista.
Mentres non teñamos a intención de crear máis versións edulcoradas, o funcionario continuará clonándose
Hora da segunda versión, a dura, a que rematou sendo a gañadora. O noso querido artista non chegará nunca a explorar o seu potencial, nin lle preguntará ao médico por eses síntomas de TDAH que presenta e, polo tanto, non será derivado ao psicólogo, que lle axudará a vivir coa enfermidade e a ser algo máis ca o seu trastorno. No seu lugar, vivirá o resto dos seus días adultos como un funcionario triste e circunspecto que debuxa elaboradas flores nas marxes dos folios que emprega. O cume da súa carreira artística será cando, por culpa dunha viaxe en tren interminable, pase toda a tarde pintando bosquexos de animais e plantas para que os seus fillos os coloreen de xeito descoidado. Pode que incluso chegue nese intre a se facer unha pregunta: que tería sido del se se tivese dedicado a pintar, a facer aquilo que o fai querer respirar? Rapidamente a versión Disney viralle á mente, pero el sabe tan ben coma nós que todo iso son mentiras e afastaraas do seu cerebro atormentado cun simple pestanexo.
Cal versión che gustou máis? A primeira, verdade? A versión Disney, cos libros con premios e os profes sorprendidos. A min tamén, gustoume a mentira que creamos neste pequeno intre. Porque, sexamos claros, mentres non teñamos a intención de crear máis versións edulcoradas, o funcionario continuará clonándose, estendendo a súa tristura polo mundo enteiro. De nós depende disparar a bala que asasine os complexos e as dificultades. De nós depende soñar.
