“Sexamos realistas; a única saída posíbel é a independencia”. Tomo esta frase prestada para comezar por sinalar que, se cadra, hai tempo que o nacionalismo galego debera ter comezado por aí, por proclamar pública e valentemente que o noso futuro –como pobo, como nación- pasa inexorabelmente por liberármonos das ancoraxes da dependencia e por termos as estruturas propias dun estado: unha república libre, independente e soberana, sabéndomos que certamente nestes tempos de globalización capitalista a cuestión da soberanía é ben espiñenta, mesmo para aquelas nacións que formalmente son independentes e posúen un estado propio (a actualidade do caso grego é unha mostra irrefutábel disto).
"Paréceme difícil non ver que Galiza, se quere evitar o seu esmorecemento, só pode transitar os vieiros da independencia".
Particularmente, paréceme difícil non ver que Galiza, se quere evitar o seu esmorecemento, só pode transitar os vieiros da independencia. Un esmorecemento que xa é demasiado tanxíbel e que se aprecia tanto nas nosas bases materiais (estado dos sectores produtivos, espolio enerxético, voadura do sector financeiro, etc., etc.) como nas inmateriais (a perda da vitalidade lingüística do galego como síntoma disto). Polo tanto, e dito sen dramatismos, ou somos quen de reverter o actual estado de cousas, ou Galiza quedará reducida a paisaxe, e a paisaxe maltratada, dito sexa de paso.
Ao meu ver, penso que perdemos un tempo precioso en buscar o noso encaixe nun ilusorio “estado plurinacional español” que nunca tivo eco nin nas elites políticas do Estado nin nunha sociedade como a española, instalada nesa visión deformante da realidade que pasa por un centralismo e un “unionismo” atroces. Tan atroces que os sectores dos nacionalismos catalán e vasco (nós aí somos substancialmente diferentes) que sempre estiveron cómodos nese xogo de disputa competencial co Estado, foron desencantándose paseniñamente e evoluíndo cara a postulados soberanistas. Isto en Catalunya é máis que evidente, e explica en boa parte o paso de xigante que a causa independentista deu nos últimos anos. Causa independentista que hoxe abraza unha maioría social en Catalunya e que pon en xaque a arquitectura do actual Estado español.
Con todo, a soberanía de Galiza, a independencia nacional, non é nin pode ser unha simple consigna nin un fetiche ao que se agarrar, senón a panca necesaria para mudar (mudarmos) o actual estado de cousas e posibilitar políticas públicas en favor da maioría social traballadora. E convén termos presente que esa mudanza que non vai vir de fóra, protagonizada por forzas alleas a nós e que proclaman un cambio que ten moito de lampedusiano e apenas nada de transformación real. Nin vai vir, esa mudanza necesaria (en chave xenuinamente galega), se se teima en perseverar en camiños, como a do novo encaixe de Galiza, que non levan a ningures e que retardan a posibilidade de avanzarmos nunha maior toma de conciencia colectiva.
"A soberanía de Galiza, a independencia nacional, non é nin pode ser unha simple consigna nin un fetiche ao que se agarrar, senón a panca necesaria para mudar (mudarmos) o actual estado de cousas e posibilitar políticas públicas en favor da maioría social traballadora".
E isto vén a conto da posta en marcha dunha iniciativa sociopolítica (autodenominada “movemento cívico”) que teima en desenterrar a machada do autonomismo (nestes tempos!). Iniciativa que está encabezada, de maneira indisimulada, por quen foi (entre anos 2003-2009) máximo referente público do nacionalismo político en Galiza. Afortunadamente a devandita iniciativa, polo momento, parece que só está a despreguizar a pequenos sectores do nacionalismo máis morno; ese nacionalismo que se refuxia no termo galeguismo, e que é incapaz de enraizar socialmente e de ocupar máis espazo do testemuñal que hoxe ocupa.
Certamente, son tempos de confusión, tamén na agra do combate político. E semella que todo vale. Cando menos, todo o que ula a “novo”, aínda que a única novidade ás veces sexa unha simplificación pueril do discurso político, do tipo arriba vs baixo, casta vs xente, novo (nova política) vs. vello (vella política), ou outras andrómenas da “selfie politik” que se nos tenta impor. Para máis inri, o discurso adobíase dun suposto “cidadanismo” que non é máis que un subterfuxio para a defensa dos intereses de certas elites ilustradas (esas que se recoñecen a si mesmas como “clases medias”); uns intereses que, antes ou despois, baterán cos da maioría social á que hoxe aspiran a representar.
É difícil non ver en todo isto unha gran impostura para maior gloria dun poder económico que nin de lonxe ve perigar o seu particular proceso de acumulación neste capitalismo do século XXI, cada día máis próximo da barbarie final. Sinceramente, querer cuestionar o actual statu quo sen cuestionar o máis mínimo a andamiaxe na que se sustenta é simple retórica. A Unión Europea, como arquitectura institucional, está feita á imaxe e semellanza do capitalismo existente nesta parte do planeta. E as políticas de austeridade que emanan dos seus centros de decisión son apenas a punta do iceberg do sistema establecido. A superación destas políticas dificilmente será factíbel sen derrubar os muros desa Unión, que a nós, como habitantes dunha nación periférica que carece de soberanía, nos está a condenar sen remedio.
"Vén a conto da posta en marcha dunha iniciativa sociopolítica (autodenominada “movemento cívico”) que teima en desenterrar a machada do autonomismo"
De igual maneira, a procura dun novo “contrato co Estado”, defendido desde unha iniciativa como a aludida, resulta cando menos abraiante, xa que unha proposta dese teor parece máis que superada a día de hoxe; e só hai que analizar o acontecido con Catalunya para concluír sen demasiada dificultade que esa vía é hoxe unha vía morta. Dunha banda, nin o Estado ten a máis mínima disposición a un hipotético reseteo que contemplase unha articulación plurinacional (o “federalismo” que enarboran algúns é só un triste engado). E doutra, o soberanismo en Catalunya hoxe asenta sobre unha maioría social que non semella moi disposta a renunciar a un horizonte que está a tocar cos dedos. No caso galego, seguir a manter a dependencia tampouco comportaría avanzo ningún a un país como o noso, exhausto pola drenaxe das súas potencialidades por parte dun Estado que actuou –e actúa- coa vontade do colonizador.
Teimar, por tanto, en seguir virando na roda dunha Galiza sumida nun estado de perpetua dependencia de España, sería tanto como continuar a manter o noso pobo ao pé de abismo, sen posibilidade ningunha de rescate ante unha situación que vén sendo descrita –desde o nacionalismo- como de “emerxencia nacional”. E isto, cando en todo caso, a mensaxe debe ser outra, moi outra. A mensaxe, a nosa mensaxe como nacionalistas, debe ser a de afirmar que unha nación como a galega é viábel e sustentábel. E, por tanto, que hai unha outra Galiza posíbel. Unha outra Galiza posíbel que só será se nós -como pobo- así o queremos, e iso aínda que outros tenten poñer todos os paus na roda para o impedir.
"Bastante dano leva facendo xa esoutro discurso que, desde sectores provenientes do nacionalismo, se vén poñendo en circulación, negando que “Galiza pode” e que só, entregado o pobo galego a un ilusorio “proceso constituínte español”, se poderá salvar da desfeita".
Bastante dano leva facendo xa esoutro discurso que, desde sectores provenientes do nacionalismo, se vén poñendo en circulación, negando que “Galiza pode” e que só, entregado o pobo galego a un ilusorio “proceso constituínte español”, se poderá salvar da desfeita. E así, con esta mesma lóxica (que resulta sistémica, por outra parte), xustifícanse alianzas –que son estratéxicas, alén de certo oportunismo evidente- con forzas políticas que negan (e negarán sempre) a existencia de Galiza como suxeito político, e por tanto como suxeito político susceptíbel de decidir libremente os seus designios. O de sempre, non si? A autodeterminación vale para pobos como o saharauí ou o palestino, mais non para o galego, o catalán ou o vasco.
En fin, son tempos convulsos e complexos, que seguramente, máis cedo que tarde, acabarán por situar a cadaquén no seu sitio. O que algunhas e algúns vimos defendendo –e seguiremos a defender- é que o único “contrato” que o nacionalismo pode alentar é co pobo galego, coas clases populares do noso país. E sempre desde a honestidade da que historicamente fixemos gala, porque o noso horizonte, a nosa particular Ítaca, só pode ser unha nación independente, soberana e con xustiza social. “Fatiguémonos”, como deixou dito o poeta Manuel Antonio, mais non nos “vieiros choídos” que propoñen algúns, senón na angueira de facermos posíbel ese berro que hai tempo nos traspasa: Galiza ceibe, poder popular!
