Os paxaros saíron espantados cando sentiron axitar algunhas zonas do canaval. Ducias de pequenas aves torpes sen saber cara a onde voar procurando un novo abrigo que axiña atoparon. Pensei en Andrei Tarkovsky e que en algún momento debería ter estado alí. A súa nostalxia reproducida nun fotograma desta aldea de costa quizais, sen que os seus habitantes sexan conscientes, tan perdida e remota como os lugares nos que o xenial director localizou algunha das escenas máis celebradas da súa obra. Tarkovsky en Bon tería sido todo un acontecemento e un profundo exercicio de desconfianza disimulada de indiferenza que é o que hai que facer para que se nos tome en serio. Dicía un veciño noso que os listos sempre van de parvos e eu nunca engadía palabra pero pensaba que tamén había parvos que se crían listos e de aí non os sacaba nin a aparencia, nin as ganas, nin a fe.
Os paxaros foron cara ás zonas claras. A saída ao mar parece sempre unha fuxida máis segura que a montaña. Ese azul que atrapa, esa trampa, ese nó de dobre lazo. O mar é unha boa decisión pero tamén é moi largo e moi longo e moi inverno duro e moitos meses lonxe e toda esa masa de auga que separa o corazón da casa.
Non sei, en termos numéricos, cantos dos rapaces que estudaron comigo están embarcados en buques pesqueiros de grande altura. Sei en nomes e en rostros uns cantos, non poucos e tamén o sei en anécdotas vividas con eles cando eramos pícaros. Anécdotas que agora comparto con algunhas das súas fillas e fillos. Por certo, o amor nos ollos da descendencia cando lles falas dos seus pais como os heroes que son é a veta de enerxía máis potente que coñecín eu para saír adiante cando o mar se me atranca entre o padal e a lingua.
Aquí non pescamos, aquí andamos ao mar. E vimos de marea case sempre vivos e algunha vez mortos e algunha que outra non regresamos. E non temos dereito a voto porque pertencemos a unha democracia que nos nega pero aí algo de culpa temos nós porque ata que se vote, este barco non sae do porto, por exemplo. Vin ducias de iniciativas sobre este asunto e as mesmas ducias caendo no esquecemento. E non é só polo dereito lexítimo que lles corresponde senón pola connotación que arrastra. Os mariñeiros coma esa forza bruta afastada da civilización, eses que viven nunha lata no medio do mar, eses que non se decatan nin no de aquí nin no de ningún lugar. A eles é a quen se lles nega o seu dereito porque esa é a imaxe que segue imperando e é a ese estereotipo ao que eles parecen verse na obriga de responder. É un grave e urxente asunto pendente que menoscaba o seu amor propio e esvaece a súa identidade como membros de pleno dereito da comunidade á que pertencen.
Poucas profesións se tiveron que adaptar a tan diversas normativas e cambios. Poucas, a unha convivencia que non se antolla sinxela de por si, con tan poucos metros cadrados, con mariñeiros doutras latitudes como peruanos, chilenos ou angolanos. Debe ser un exercicio de forte vontade o de adaptarse e procurar espazos comúns nun lugar de traballo onde a xerarquía comeza na propia estrutura do buque: de arriba cara a abaixo. De máis a menos comodidade, servizos e dereitos. Si, dereitos tamén.
A saída cara ao mar ábrese paso con facilidade porque, como dixen antes, é moi largo e moi longo e moi azul que atrapa e por iso os paxaros do canaval fuxiron cara a el como destello primeiro ante a desorientación.
Quizais existe un motivo menos telúrico e máis económico para que a fuxida sexa cara ao océano pero doe menos pensar que os mariñeiros son lobos de mar, que algo inexplicable (ai! O inexplicable de cantas dores de cabeza nos salva!) os chama. Tiradas as vendas, o que os obriga é o traballo, ese que alguén terá que facer e que se presenta coma unha boa alterativa ante a escaseza de postos ben remunerados en terra, ante unha paisaxe pouco dócil para quen ten que empezar a súa vida desde cero. O mar é sempre unha resposta. Esa aposta que parece resistirse pero que está aí. Ese último recurso que alguén lle pon nome de esperanza como o barco que tantas veces os auxiliou.
Tarkovsky en Bon tería sido un acontecemento similar aos das candorcas chegando ás nosas costas: a atracción polo descoñecido, o gusto polo exótico, polo inusual, a necesidade de sentir que participamos dun momento histórico.
Así coma quen, con indiferenza, fai que ignora que vivir xa é de por si, exótico, raro, azul.
