Así se titula o meu último libro publicado, un libro que quere reflexionar sobre a memoria, a súa fiabilidade e os seus traumas. Son certas todas as lembranzas que gardamos?
Por que rememoramos feitos que son, aparentemente, intranscendentes? por que non interpretamos correctamente algunhas lembranzas?
O libro está dedicado a Paco Souto, porque o proceso de publicación está ligado á súa persoa. O 10 de decembro de 2016 imprimín a primeira versión definitiva dun conxunto de poemas que nalgúns casos eran a rememoración dun primeiro bosquexo perdido nun USB estragado. Ese día, Xosé Iglesias recalaba en Gondomar para recoller o premio Victoriano Taibo. Viña acompañado de Paco Souto e pensei que era o momento de lle entregar o meu orixinal para que o valorase de cara a ser publicado por Caldeirón.
Entregueillo un minuto antes de que subise a bordo do chrysler granate de Xosé. Paco non puido ver o libro publicado, un libro que a casualidade fixo que se presentase por vez primeira na Feira do Libro de Malpica que levaba o nome do amigo.
A memoria, moldeábel coma o barro, é persoal, colectiva; é sentimento, olfacto, historia, soño... Imaxes ás que nos aferramos mentres a razón nos esfarela os argumentos. A reconstrución do pasado coas súas imperfeccións e os seus avisos. O intento de perseguir e comprender a realidade. É un material para a escrita que retorcemos e golpeamos coma unha peza de roupa no lavadoiro, até que xa non podemos tirarlle nada máis.
A miña memoria é un álbum de imaxes. Como a que gardo dun día de gripe, escoitando a radio na cama. Entrevistan a Nélida Piñón. Fala da memoria, de que todo canto lembramos é propiamente unha reconstrución da realidade, nunca unha fotografía exacta. Aquelas palabras quedaron aí varadas, no bordo da consciencia, agardando a serviren para xustificar os poemas deste libro.
Ou imaxes como aqueloutra en que teño oito anos. Estou de costas ao pozo e ao limoeiro. Insisto en enfiar unha agulla que se me resiste. Lambo o cabo de fío, coloco o ollo da agulla coma un punto de mira e volvo fallar. O meu avó está alí, fíxase na miña pelexa e di: esta nena non ve ben, hai que levala ao oculista. E así foi como descubrín que tiña un defecto visual que tiña que ser de nacemento. Oito anos despois. A imaxe quedou varada na memoria, aboiando. Hoxe, doume conta da incoherencia. A cronoloxía non cadra. Mais a imaxe mantense moi, moi viva, é real. Sempre pensei que fora así. Agora xa non teño a certeza. Mais, aínda me resisto a desconfiar abertamente das imaxes que gardo.
Mais, realmente importa se isto ao que eu chamo memoria é unha sucesión de lembranzas coas que reconstruír o pasado, ou un crebacabezas en que algunhas pezas foron creadas pola miña propia mente? Tampouco hai maneira de sabelo. Estamos dentro do labirinto. E só sairemos del se nos deixamos guiar pola memoria emocional, a que sepultou unhas lembranzas e deformou outras, a que garda pequenos detalles aparentemente intranscendentes e loita cos fantasmas facéndolle un oco ao futuro.
E así chegamos á propia esencia da escrita: a reelaboración, a recreación do vivido. Unha recreación que é en por si ficción e que, nesa construción da ficción, acaba por ser a realidade mesma. Mais isto xa o dixo moito máis acertadamente Pessoa.
Volvo a Nélida Piñón que, nunha entrevista en 2003, dixo: "sen memoria non hai presente". Eu diría que sen memoria corremos o risco de non ter futuro. Talvez por iso, cando devimos orfos e chega a nós o legado das xeracións que nos precederon, tomamos conta da necesidade de seguir a transmitir esa manda.
Memoria tamén é preguntarse por todos os acontecementos que se foron sucedendo ao longo da historia e non permanecen escritos, reclamando o dereito para reconstruír aquilo que non nos foi transmitido mais de certo sucedeu.
E memoria é a nosa identidade, a herdanza colectiva que a nós corresponde manter viva e seguir a transmitir. Así a lingua, que tivemos sepultada no fondo da memoria e un día halamos para darlle nova vida, para convertela tamén no noso legado máis prezado.
