As veces xa non sabemos nin a quen acodir para frear a dor, pois eliminala de raíz é a maior grandeza, mais ainda non hai vontade, e ainda que a houbese, o pobo sempre semella estar condenado a agardar, mesmo con rabia e desazón, mesmo con toda a razón do mundo ás costas. @s desolad@s teñen que agardar activamente por se a xustiza chega, @s desafiuzad@s teñen que agardar por se quizais, tras moito tempo, se fai xustiza ou xa non se fai nada.
"Canto nos falta a túa palabra precisa e xusta e que tanto ben nos segue a facer o exemplo xeneroso da túa vida! Quen poidera compartir de novo contigo os calamares, o viño e a empanada nunha eterna Noia en festas".
A vontade de arrincar esa raíz da dor e do sufrimento duns polas poutas duns poucos faisenos inmensa, esa vontade non é suficiente con ser a única que si é necesaria. Vontade de mudar e de “romper de norte a sur, Galiza”, que ti anunciabas no inmenso poema da despedida.
Canto nos falta a túa palabra precisa e xusta e que tanto ben nos segue a facer o exemplo xeneroso da túa vida! Quen poidera compartir de novo contigo os calamares, o viño e a empanada nunha eterna Noia en festas.
Ainda así, grazas por deixarnos o teu legado ético-cultural, por achandarnos o camiño cara a liberación de nós e o noso pobo, por adicarnos con agarimo e esmero o teu tempo, por arriscares a túa obra creativa para amosarnos as árbores senlleiras da túa neneza, cando Taramancos era ese poema único e indiviso, polo que agora; se ti vises, chorarías.
Non sabes canto nos doe non podermos evitar as traizóns a túa raíz, que é a raíz comunal do noso pobo.
A autovía tronzou novamente a pel da túa xuventude, xa podes imaxinar coa complicidade de quen. Non somos unha leira, e millóns de terras son nada, un terreo. Somos un país e cumpriría pensarmos en plural e con aprezo polo futuro e polas transformacións.
"E doe ver como pasan polas beiras da casa do poeta sen imaxinar todo o que se perdeu coa variante. Non é unha simples vía, é unha vía de desmemoria e extinción"
As persoas que de ti aprendimos tanto non puidemos rachar este xugo, tolo e sen sentido, que hai tempo terma para que non poidamos avanzar.
Fomos desprazando a nosa meta para adaptármonos a proxectos que nunca antes albiscaramos nin ninguén nos veu preguntar. E doe ver como pasan polas beiras da casa do poeta sen imaxinar todo o que se perdeu coa variante. Non é unha simples vía, é unha vía de desmemoria e extinción. Mentras vivamos, somos moit@s @s que manteremos memoria crítica coa mesta desafección que nos persegue.
Non esqueceremos tanta ignorancia, nin a intransixente pervivencia do minifundismo mental que nos compromete coa destrución dos herdos comunais. Medre pois a vontade, malia tanta perda, ou deixaremos sen máis que sexa o propio o tempo quen veña e nos ampare?
Aínda pervive con luz propia a túa presenza polas terras de Boa e do Barbanza, iso sabémolo porque aínda hoxe te nomean con admiración e respecto moitas das persoas que tamén te recoñeceron en vida, como cómpre facer cos grandes seres humanos, aínda que non sempre sexa así.
Camiñas aínda rente a nós acrecentando sempre a nosa mellor vontade. E nós seguimos a quererte e a precisar da calor da túa creación vital e literaria. Regresar onda ela é como apertar de novo aquela ansia de luz, aquela chama acesa que ti sempre levabas, caro amigo, para nos fortalecer e navegarmos cara aló, até albiscar á terra humana desta nosa atlántica nazón universal, que tanto e tan intensamente nos reclama.
María Xosé C. Trillo.