Quen me dera ter comigo aquela carteira, a miña primeira carteira escolar. Era de coiro de cor natural, con fibelas metálicas, pequena. Herdeina da miña irmá. Fixéraa meu pai, como unha outra, máis escura, que usei máis tarde. Que sería delas? Supoño que irían ás mans dunha curmá ou dun curmán máis novo. Era o reciclado daquela. Todo se aproveitaba, tiña unha segunda vida. Os domingos íamos ao cinema, na sesión infantil, ás 15.30. Na miña cidade natal había seis salas, a pleno funcionamento: Paz, Victoria, Central Cinema, España, Kursal, Gran Teatro. Si, o Gran Teatro, no centro de Lugo, magnífico local, estupenda acústica, onde tantas obras e filmes vimos, derruído no ecuador da década de noventa do pasado século pola incuria político-cultural de uns e outros. Boa parte dos filmes 'infantís' eran bélicos. Con dicer que nunha desas sesións vimos Los cañones de Navarone, xa está todo dito. Outras veces, tocaba chorar a fío con, por exemplo, Santa Genoveva de Brabante. Unha nosa clasificación era a de películas con chica ou sen ela. Naturalmente, gostabamos máis das primeiras. O que nos daban na casa era un peso, isto é, cinco pesetas. O cine custaba catro e coa peseta restante aínda podiamos facer un mundo de cousas, por caso, mercar dez barquillos nada menos...
Cantas voltas teremos dado á Muralla? Canto xogado no Parque Rosalía de Castro (nome outorgado na República, para substituír o anterior, Alfonso XIII)? Cantos quilómetros nadado no río? Cantas partidas de 'futbolín' (unha peseta)? Nengunha de nós as tres (Celia, Monsita e servidora) tiña bicicleta. Eu pedina, por pedir, algunha vez, sabendo que non era posíbel. Un ano, a meu pai tocoulle unha nun sorteo da 'Caja de Ahorros y Monte de Piedad'. Estouna vendo: negra, brillante, enorme. Por uns días ilusioneime co cambio dela por unha pequena. Mais non houbo tal: vendeuse para pagar uns gastos da casa, non recordo cais. Meu pai, que fora de solteiro un consumado ciclista, xa non a tiña nen nunca tivo automóbel, por máis que como axente comercial ou representante, viaxaba moito por toda a provincia de Lugo. Co delegado para a Galiza dunha casa catalá ('Tractor', de Vilafranca del Penedès) que representou moito tempo, o catalán Lluís Munné, e coa súa muller, Rosa Casas, el de Sant Sadurní d´Anoia, ela de Montblanc, ouvín e aprendín eu o meu primeiro catalán. Mais, na verdade, non pasabamos fame de bicicleta en absoluto. Perto do Parque, íamos a 'Bicicletas Platero' e alugabamos a que mellor conviña á nosa estatura. Unha peseta, media hora. Non tiñamos reloxio. Cando, despois de voltas e voltas, nos parecía, acudiamos ao taller. "Ide dar outra volta, neniñas", dicía o señor Platero. El, en galego, sempre; nós, en castellano. Por certo, para non sentir, para non ouvir galego, no Lugo da miña infancia, cumpriría estar xordo ou viver nunha burbulla. Na Praza de Abastos, por exemplo, era absolutamente xeral. Si, no franquismo a masa de galego-falantes era populosa. Idioma oral, xaora, nunca escrito, como na República ou na ditadura anterior. De moito máis atrás procede a represión activa e contundente do galego.
Ás veces penso que todas as compras de obxectos de coiro que fago da excelente feitura de Elena Ferro (ou noutros lugares como Noia ou Laxe), teñen a súa orixe naquela carteira que tanto boto en falta. E dirán vostedes, con razón: a conto de que esta muller nos evoca a súa infancia? Tamén quixera sabelo eu...
