Opinión

Tía Beatriz, benquerida

Lembro as palabras da avoa Benedicta retratándose cun cesto de roupa na cabeza, un neno da man, outra criatura no colo e outra no seu ventre, despois virían máis, até oito. Ti, rapariga lista, poderías ter ido para mestra, mais o avó dixo: “Se non teño para oito, non podo ter para unha soa”. A fortuna andou os carreiros desde o Folón até o Porriño convosco, futuras costureiriñas de aldea, de risos e linguas lixeiras, para aprender a coser coa inmortal Juaniña, que dá xenio vela. Moceaches, casaches, subiches a un barco e chegaches a Caracas. Tiveches oficio, con todas as letras: Beatriz Lorenzo, modista española. Un tempo despois, contigo miña nai, túa irmá, dez anos máis nova, que subira ao barco con quince anos. De novo o barco e o regreso, miña nai ficou, ti volviches tomar rumbo de vida en Caracas. Crecín contigo na distancia, formabas parte desa atmosfera de marabilla que Isolina, mamá, cosía cada día, en cada xantar, estabades toda a familia de lonxe, tan presentes, sen termos nin teléfono, entrabades nas cartas, nas esperadas postais de Nadal, nas fotos das primas con todos os vestidos preciosos que pensabas e cosías e que as facían máis listas. Venezuela estaba en todo, viñera no barco e ficara: nas monecas da prima Mari; nos baúis máxicos do pinche que gardaban retallos de teas sen caducidade, das clientas bailarinas cubanas que mandaran diñeiro para a revolución, e vestidos case rematados, das clientas que non xuntaran os cartos para pagar os encargos; o país de lonxe, daba voltas na primeira lavadora que era como unha lagareta de roupa; sentíase nas arepas, no mango, na goiaba, na parchita, que miña nai nos facía saborear a distancia; ese lugar da eterna primavera, vivirá sempre en nós no cheiro do café guarapo. De pequena parecía que toda a familia nacera nesa ribeira e que tiñamos que ver coas garzas; non quería oír falar que eu nunca estivera en Venezuela, onde había unha virxe que chaman de Coromoto, que eu imaxinaba bailarina, un edificio, o Helicoide, as torres do Silencio, autoestradas que debuxaban lazos e cuxas fotografías penduraban no corredor da casa e, por suposto, Bolívar, o Libertador.

Mais a meiga, a fada madriña, o centro de universo que eu ía compoñendo eras ti; tamén a compañeira da primeira mocidade de mamá, a irmá. Aprendín dos seus relatos, dese voso tempo de moito traballo e felicidade e herdei do voso obradoiro de costura leccións de sororidade que me valeron para a vida e a lingua lixeira aprendida naqueles carreiros, sazonada preto das Torres do Silencio, que te obrigaba a sentenciar ante a incomprensión da moza á que lle tomabades as medidas: Non hai tempo nin de botar a cona á mexar. Vivirá sempre en min a insistencia de que eu estiven alí, aínda sen ter nacido. Imaxino as gargalladas, o traballo de noites sen fin, ese durmir de cinco minutos, pousando a cabeza na máquina para pasar polo sono e seguir, as conversas sobre Alfredo Sadel, Lucho Gatica ou Armando Manzanero, os comentarios de texto de cada unha das súas cancións. Entre as primeiras e últimas probas, imaxino o espazo un fervedoiro de noticias con múltiples correspondentes que sabían de primeira man da caída de Pérez Jiménez, da chegada de Fidel á Habana ou da vida de María Callas.

Cos primeiros cartos que xuntaron viñeron as túas fillas, co meu primeiro soldo collín o primeiro avión para collecerte, miña nai tardaría trinta anos en volver a Caracas e abrazarte. Agora xa tes noventa anos, es a persoa da familia que máis viviu, criaches dúas fillas, unha neta, de ti herdaron a lingua e a medición do tempo e segues a tomar rumbo de vida cada día, tirando para adiante, agora entre Montreal e Ohio; ese rumbo fíxote volver a Mosende e de Mosende a Berlín, abrazáchesme na miña aldea alemá, andaches de turista até Praga. Coas túas mans amasas, coses e colocas o dedo no lugar xusto para a foto. Segues rindo e es, Tía Beatriz, memoria viva para aprendermos, felicidade. Quen me dera voar para abrazarte, xa sabes, non hai tempo nin de botar a cona a mexar. Xa sabes, con noventa anos, a vida, un quererse e non deixarse vencer. Felicidade.

Publicado no Sermos Galiza nº376

Comentarios