Opinión

Sobredo, sempre

Sempre desde que a memoria nos alcanza, moitas persoas de toda a Louriña, do Condado, do Miñor, do Baixo Miño, dese Vigo enorme que prendeu en solidaridade desde Lavadores, moitas, sabemos que temos o deber feliz de acudir a un lugar pequeno da parroquia de Guillarei en Tui. Desde sempre, Sobredo é unha luciña prendida no mapa das vidas das familias que constrúen o día a día da historia, que a van levando de boca en boca, como de boca en boca e, polo pan, moveron e moven o mundo, falan, comparten, descobren que son cidadanía, que teñen dereitos, aprenden a organizarse, saben da existencia do xénero humano, toman posicións e a praza, nun acto de dignidade. Din que son obreiros agrícolas, tamén son obreiras agrícolas. E é por todo isto, por prenderen esa mecha de solidaridade que fai tremer o poder, hai que rematar coa forza do seu atrevemento, e rematan. Rematan coa voz que non treme do mando, coa forza das armas que entra a galope, coas balas dos Mauser en corpos mortos e feridos. Todo isto é Sobredo, o sitio da estatua, un espazo real e mítico, respirábel e simbólico, histórico e actual.

Non é o inicio dun filme cunha multitude diante dunha casa e a chegada da autoridade que vén embargar os bens dun veciño por non pagar os foros. Tampouco é o inicio dun filme a entrada da garda civil a cabalo, os disparos, a confusión da xente sen saber para onde fuxir, o clamor; non é tampouco unha secuencia en que unha muller agarra a outra muller, preñada e ferida, que lle morre nos brazos, cando aínda non se di o nome da muller morta: Cándida. Tampouco son escenas de cine os días de despois, a man do médico que toca a fronte do mozo de catorce anos ferido, nin os ollos da nai, nin como é ese cuarto onde está o rapaz; tampouco o é a letra do funcionario no papel que só rexistra nas defuncións o nome de Cándida, sen máis; tampouco o son tres corpos mortos e unha cidade silenciosa no momento do enterro e o medo da xente para achegarse a non se sabe moi ben onde. Nin tan sequera están nun guión os telegramas que informan da traxedia, o cronista que non quere confundir os nomes e por iso os escribe tan ben, nin os discursos acendidos no parlamento español, nin a quen meteron no cárcere ese día en Tui para que non levantara nin organizase ánimos, nin a representación obreira de Vigo que en Redondela se xunta co gobernador, que vén en tren de Tui para Pontevedra, para esixirlle responsabilidades pola masacre de Sobredo.

Tampouco é unha imaxe central o orgullo nas faces das persoas que están alí, para ver como por subscrición popular se levanta un monumento, nin a felicidade de Camilo Nogueira, o mozo escultor, nin o fervor nas palabras de Antón Alonso Ríos. Non vemos no cine quen pon a dinamita na estatua para inaugurar a traxedia despois do 26 de xullo de 1936, nin como volven entrar para non volver saír os mesmos que levantaban e organizaban os ánimos en Tui. Non hai película co trunfo da subscrición popular que pon a estatua no sitio, do home que gardou o estandarte dos obreiros agrícolas, da ética de quen inaugurou desde 1986 está homenaxe cada 28 de novembro, da procesión laica até o Campo dos Mártires. Mais sabemos que Sobredo escribe con letras humildes de pan a solidaridade.

Comentarios