Para min o verán desde hai anos é botar o tempo ao sol, poñelo a delourar e aí, enriba da herba, botarlle unha pouca auga, para lle tirar todas as manchas de cansazo, de desasosego, despois préndoo no tendal e abanea co vento, respira e ventila. O tempo estira as pernas e os brazos comigo e dorme no seu silencio que berra insistente na miña cabeza para obrigarme a admitir a imposibilidade de evasión, das conversas abertas coas cicatrices das manchas. Por iso este proceso tan ilusorio como caduco ten os días contados, como o meu verán de Mosende, onde non hai silencio posíbel nin cando a laranxeira queimada do seu mal deixa de abanar as follas mortas. Non hai tempo mudo onde habitan as pereiras e maceiras de San Xoán, hai anos cortadas, coas súas ponlas como bandeiras, nin no rozar leve do meus pés de seis anos pendurados do carro onde me leva a vaca Pinta e a memoria do oído regresa no asubío das rodas ou en cada golpe de legón que sinto, nena laipela, desde o cesto no medio do campo onde me pousaron mentres as miñas maiores cavan, cantan e me agasallan con palabras no meu silencio.
Quero falar das palabras que tamén berran desde algúns libros necesarios, das que enchen estes días páxinas de artigos e de dor, das que reclaman xustiza. Quero falar das palabras que nomean o medo, que se berran nas torturas, palabras que lle dan forma á tortura, a quen tortura, á persoa e aos outros animais torturados. Quero falar das palabras tabú que non ocupan horas de aulas, cuxo significado non se analiza, desas palabras que nos converten en cómplices, cando as escoitamos e calamos, cando a lei non escrita as converte en delito, cando banalizamos o mal. Cando a sociedade normal banaliza o mal. Se non lle damos valor ás palabras somos culpábeis. Maricón, lesbiana, machorra, sudaca, negro de merda, sitúannos perante a xustiza; xulgan a nosa dignidade, xúlgannos por enteiro; cada unha delas conta a historia, o relato oculto. Fronte ao fascismo, tolerancia cero! Non se pode calar.
Cala a lei non escrita e necesaria e cala cada persoa que oe (e outorga). O silencio ataca e acompaña cada insulto, cada patada, cada morte. Cómpre tutelarmos as palabras: Igualdade, Fraternidade, Liberdade. Palabras que non se poden tomar en van, que no están ocas, nin baleiras, que veñen da loita das nosas maiores desde o principio dos tempos, que son o ruído do silencio, que abanean como as bandeiras das ponlas das pereiras mortas de todas as infancias, de todos os pés de seis anos rozando o chan para ser; palabras que nos crecen no corpo, desde o que somos e queremos ser. Desde o que temos dereito a ser. Non se poden prostituír estas palabras, non poden estar en boca de quen as pronuncia e as aldraxa, de quen as golpea, de quen as mata.
Lorca desde a Alameda de Santiago lémbranos que o volverían matar por roxo, republicano e maricón. A Samuel non o matou a mala sorte, matárono a golpes persoas normais, que berraban a palabra maricón, esa palabra que tantas veces escoitamos, que nos responsabiliza de non actuarmos, de banalizarmos o mal. Nós berramos Igualdade, Liberdade e fraternidade, na nosa palabra de verán, para poñermos o tempo ao sol, na palabra que nos alerta: Samuel.
