Meu pai referíase a este lugar como a Aldea dos Pés Xuntos, ese é o nome en que penso cando o vou visitar na nosa parroquia en Mosende e na miña face xa se consegue debuxar un sorriso de complicidade. Penso na Aldea dos Pés Xuntos como no outro lado do espello ou da porta fechada, cando atraveso a cancela e lle levo flores e dou unha volta e saúdo co meu silencio o silencio das persoas que o van habitando, que me espertan anacos da miña propia historia, lembranzas que dormen e acordan. Creo que está ben que estas aldeas reciban o nome de cemiterios, xa que o seu significado orixinario desde o grego ten que ver con “dormitorio”, a última morada, que non sempre ten que ser a derradeira.
Este primeiro de novembro non visitei a Aldea dos Pés Xuntos, nin ningún outro dormitorio silente, mais a miña momoria viñeron moitas das súas hitorias; nese silencio que conmove nas tardes asfixiantes de agosto nun camposanto de Sahagún, na calor que abafa as flores en Malpartida de Plasencia; ou nos días en que o vento bate nos cristais facendo soar axóuxeres misteriosos que nos darían medo e fan tremer os floreiros no Xobre no Caramiñal, na neve que oculta todo en Ober-Hilbersheim. Lembrei as historias que me conmoveron da miña colección de cemiterios: unha multitude de mulleres de branco erguía os seus brazos e participaba no pranto en Addis Abeba, a historia da santa popular do cemiterio da Habana, a bota do irmán de Eva Perón que asustou a alguén na súa cripta na Recoleta, a Aldea dos Pés Xuntos galega tan grande da Chacarita, o son do abesouro naquel decembro abrasador no cemiterio de Santos no Brasil, a viúva que recollía as follas da herba de San Bento que lle nacían tan ben da tumba do seu home, que comía na súa honra. Historias que contarei enteiras, destes outros dormitorios onde entramos alleas ou onde levamos a vida compartida connosco, por iso chorei neste agosto cando reguei o meu sogro, Alfred, no seu anaco de terra.
Hoxe pola mañá moi cedo, nin había luz, espertaronme na radio os nomes que pronuciaba como unha ladaíña laica Paqui Maqueda en Sevilla, diante da basílica da Macarena; pronunciaba os nomes da súa familia asasinada, mentres o corpo do responsábel da súa morte e da de corenta e cinco mil persoas, que se pensa, saía acompañado da súa muller, do interior onde tiveran até o momento o seu dormitorio, acompañados doutro da súa mesma natureza, un segundón ás súas ordes un auditor de guerra; non vai ser a súa derradeira morada. Paqui Maqueda fechou a súa ferida e gustaríame que a súa imaxe percorrese o mundo, a súa valente soidade, nunha madrugada liberadora que facía xustiza a todas as madrugadas de terror.
Lembreime do señor Blas, no ano noventa e oito diante da porta da basílica, da historia do seu pai, do seu tío, da súa avoa, de Pico Reja, a fosa cumún que me mostrou no cemiterio de San Lourenzo. Contoume que onde agora está a basílica, de 1941, antes estaba Casa Cornelio, taberna con sona de ser un niño da esquerda. Non creo que Blas estea vivo, agardo que alguén lle leve hoxe flores. Entón pensei que eses mortos eran parte da Hermandad e moitos cartos deron do roubado para a construción da basílica, poida que expulsalos, por unha lei, sexa branquear a igrexa. Non sei. A lección, a do señor Blas e a de Paqui Maqueda.
