Podemos sinalar no noso mapa dos afectos cada froiteira que nos deu ou aínda nos dá de comer na man. No lugar do Varela agárdanme as cereixas como un ritual en cada festa de San Diego en Mosende de Abaixo; marabíllame como o meu amigo Javier coida e ten fermoso ese espazo e toda a eira que tamén sabe a pan con queixo e marmelo da infancia. Eu tamén fun rapariga que gabeaba pola cerdeira arriba que estaba diante da casa da avoa, que arrincaron e craváronme o corazón, ao faceren máis ancha a estrada e, un pouco máis adiante, nese quererlle dar maior paso aos coches e aos tractores, volveron arrincar outra que era linda e de toda a rapazada que agatuñaba por ela, perto da escola; fachenda do meu irmán e mais miña xa que volvera ser plantada polo meu avó, co costume tan san de encher de froiteiras os camiños para lle dar alimento a paxaros e xente.
Era un milagre cada ano a súa flor, cada ano o madurecer da froita e logo a diversión ao volvermos da escola: roubarlle o alimento, sen compaixón, e nese roubo ían os cangallos coas cereixas. Como proba do delito as follas e as ponliñas esfiañadas polo chan e a cerdeira escotazada redonda. O milagre retoñaba sempre cada primavera até que chegou o asasino do progreso traxeado na máquina de ensanchar. Outro cravo no corazón.
Ameixeiras de todas as formas e cores, tamén Cerdeiras, guindeiras, pexegos, peras e mazás de Ober-Hilbersheim na Renania do Palatinado, atopei na miña madureza polos camiños un mundo de froita que deixou coa boca aberta a Purita do Folón de tanta que había, á que se sumaba a dos contos da infancia, morotes, framboesas e grosellas que crecían ventureiros nas fragas polos que adoitaba perderme, que non se podían apañar xa que o mexo da raposa cáelle enriba e transmite un mal. Paraíso da froita alemá que xa daba para comer e así foi; moita marmelada matou a fome en cada guerra na Alemaña, gardada para a neve do inverno en que non medraba nada. Sabugueiros preciosos nos xardíns e nas hortas, na mesma casa en que habitaba, árbore sagrada para o mundo celta, máxica para nacer da súa madeira a Vareta do Fado, a máis poderosa do mundo, polo menos no de J. K. Rowling.
Foi na familia alemá onde aprendín a facer xarope, zume, viño e marmelada de sabugueiro; pregunteime moitas veces polas razóns de non ter probado ningún deses sabores e saberes antes, nunha terra chea destas flores neste tempo, con cachos de froita a finais do verán, uvas das bruxas, que crúas teñen o seu aquel de veleno. Por fortuna, hoxe podedes gozar desta marmelada polo labor e intelixencia de quen está detrás de “Carabuñas Sabugueiro”, anotade o nome e mercádea, ben o merecedes e dade as grazas.
As vellas oliveiras case sagradas en prazas, camposantos, multiplicáronse en agros para resucitaren en variedade de aceite, véselle futuro. Futuro que, por onde o Miño se bota cara ao mar, se lle augurou ao Kiwi tan vistoso en emparrados coa súa planta rubideira; ou o que se procura para a feixoa de flor e froito rico. Velaí o presente da lingua que regresa das viaxes polo mundo, das terras brasileiras e de sermos nós alí.
Falaremos aínda de máis palabras antes e despois da vendima e da castañeira. Lingua, a nosa!
