Weimar despois de Buchenwald segue sendo unha cidade fermosa polas árbores e pola vida que cantan os paxaros. A finais do século XVIII Goethe converteuse en administrador da Biblioteca da duquesa Ana Amalia, símbolo do saber, con máis de un millón de libros e manuscritos. En setembro do 2004 houbo un incendio, lembro a conmoción da veciñanza que entraba no lume para salvar palabras de tinta e impresas en papel, e as lágrimas das persoas que enchen os noticiarios. Ademais de máis de cincuenta mil libros, pinturas e partituras de música, que se perderon, pregúntome se os paxaros volverían fuxir, polo cheiro a queimado.
Buchenwald visítase en silencio, cada persoa vai coa súa soidade e é así como se enfronta o horror dunha paisaxe de desolación, dunha fraga habitada por faias que foron cortadas para construír un campo de concentración nazi en 1937. Visítase en silencio e as horas pasan sen te dares conta aínda que o sol nos queime nun mes de xullo. Nós iamos catro: T, un ruso que vivía en Holanda, o meu compañeiro alemán, a nosa amiga Anastasya Rudyk, rusa nacida en Ucraína, e mais eu, unha galega que vivía preto de Bingen. Sentín o silencio en cada corpo das persoas moradoras do campo que visualicei, a súa presenza; ese silencio do terror que te mata e que tamén te ata á vida. Imposíbel non pensar no crematorio, no fedor a carne queimada que espantou os paxaros, escribiu Semprún; imposíbel non pensar na cidadanía de Weimar que negou saber o que pasaba no outeiro a uns quilómetros, que seguiría intentando levar a súa vida e, quizais, interiorizando esa frase que abría a porta de Buchenwald: "Jedem das Seine" ("A cada un o seu").
Pode que sintas unha labazada no centro do campo ao pé do resto do carballo gordo, ao que se chegaba en paseos de vida e que se converteu no carballo de Goethe, onde disque escribiu algo do Fausto e o segundo poema do nocturno do camiñante, co que puido dialogar Celan; unha cicatriz da cultura fronte á barbarie humana, a natureza vítima da humanidade, a labazada. Os prisioneiros do campo viron arder a árbore despois dun bombardeo aliado o 20 de agosto de 1944, dicíase que a morte do carballo simbolizaba a fin do poder alemán.
Lembrei a Raphaël Élizé, un francés nacido na Martinica que foi o primeiro alcalde negro en Francia, en Sablé-sur-Sarthe, un veterinario que demostrara ser un cidadán exemplar, restituído do seu cargo durante a ocupación nazi, imposíbel para o exercito alemán recoñecer un alcalde negro e tratar con el. Membro das Resistencia, rematou en Buchenwald e morreu nun bombardeo dos aliados (británicos) o 9 de febreiro de 1945; o campo foi liberado o 16 de abril.
Imposíbel para min non pensar na familia rusa de Anastasya en Ucraína resistindo fechada, bombardeada por Rusia. Imposíbel non pensar en Élizé cando mozos e mozas de África, universitarios en Ucraína, buscando o seu futuro, sofren discriminación e maltrato cando conseguen chegar a Polonia, pola cor da súa pel. Imposíbel non pensar no terror que te mata e te ata á vida, nas lágrimas dos noticiarios, nas outras guerras lóstrego, nos paxaros que foxen do cheiro a queimado e nos carballos que serán cicatrices.
