Opinión

Bremanza

Entre os galanos que máis estimo están as palabras que non teriamos se non llelas tivesemos oído ou lido a alguén; que veñen de lugares afastados ou estaban agochadas no postouro máis familiar á nosa espera. O poeta Fiz Vergara Vilariño da casa de Vilarín, en Santalla de Abaixo, no val de Lóuzara, agasallounos o vento mudo, os sapos, a cadela que cura feridas; mais sobre todo despois do encontro cos tiburós, ese poeta muiñeiro á deriva, ese animal sen fel, agasallounos a paisaxe que habita e o habitou, nos eidos da Bremanza.

Regalounos a palabra “Bremanza”, para vivírmola como quen vive o “desassosego” que Bernardo Soares lle emprestou ao Fernando Pessoa, ou ao revés. Escribiría A Bremanza con maiúscula, como un topónimo que se fai terra, eido, ou eido que se fai vento mudo e se converte nun lugar que existe e nos habita. Fiz Vergara regalounos, Bremanza, unha paisaxe interior como o mundo dos buracos de María Mariño; iso que hai máis e non entra no cadro do pintor sen as palabras, iso do que tan ben nos falou Castelao ao carón da natureza. Bremanza é o encontro da auga nunha cova, a saída dun útero da terra, o nacemento, a man do poeta-muiñeiro no muíño da cova, no lapis, a auga e a cabeza que moe e remoe e fai fariña, palabras e palabras; farelo que vai fóra e cerne do pensamento. Fariña que seica lle corría polo corpo ao poeta. Bremanza é unha paisaxe-estado emocional, un substantivo abstracto que tocamos. Nos eidos da Bremanza está o mundo do poeta de Santalla de Abaixo, vintecinco anos despois da súa morte; de quen sen poder pronunciar palabras comprensibeis é a voz dos carballos, dos castiñeiros, dos eidos, da Bremanza que el interpretou.

Emocióname entrar na casa anterga de Vilarín, onde prendeu a vida desde os corpos de Manuel Vergara e de Irene Vilariño para naceren Fiz e as súas irmás Irene e Imelda, para naceren as netas Alba e María e para naceren o bisneto Mateo e a bisneta María. Portas abertas até o cuarto do fondo do poeta, os seus libros nos andeis, a máquina de escribir na mesa, o seu retrato impresionante dentro do muíño da cova e o libro de visitas que emociona ao lermos palabras que escribiu quen tanto nos quixo e xa non está, mais un día alí ficou marabillado con esa paisaxe, esa atmosfera e ese país que podía ter un poeta como Fiz e un Val de Lóuzara. Tanta beleza e acougo, dixo quen chegara de lonxe.

Na casa sentimos a non ausencia de quen xa marchou durmir fóra, mais que lembrámolas a desfacerse en atencións, as dúas Irenes queridas, nai e filla. A familia salva e coida con respecto e amor á terra, labranza e muiñada, non abandona xestos nin palabras xenerosas. Sábeno ben Antonio, Manuel e Luís que casaron aquí, sábeno as xeracións máis novas que aprenden o mundo e as palabras, herdanza que non van deixar encanastrar. A familia sabe que a súa orixe está na “garuleira, xigantesca vaxina de pedra caliza”.

Nos eidos da Bremanza teño acougo e vou feliz até o carreiro da fervenza; entón é como se Bremanza me agasalla co seu antónimo. Mais polo país que amamos arden os eidos, o lume espanta os sapos, os soutos loitan e Bremanza é “desassosego”. O lume apagase no inverno, cando non o hai, o monte cóidase o ano todo, dise desde a Bremanza, mentres sangra a terra e se perde a fariña e as palabras regaladas arden nos postouros coas casas.

Comentarios