A nosa historia non é unha historia longa contada noutra lingua; nunha lingua allea que nos nega como pobo e o converte en súbdito dunha historia allea. A nosa historia é a que está escrita na pel do territorio, nos nomes das leiras, das agras, das fragas, dos outeiros, dos montes e nos mil ríos. Sentímola no zoar do vento, nas maneiras todas en que lle dicimos á ponla do piñeiro; nomes ciscados pola nosa xeografía. A nosa historia fala desde o outo até a ribeira, pousa na bocarribeira e regálanos alimento. Cóntase en cantigas de amigo, amor; é escarnio e maldicir para o inimigo; relátase en romances e en cantares de cego e, sobre todo, cántase. A nosa historia sempre tivo música.
Hai máis de corenta anos nas escolas estudábase a lista dos reis visigodos, trinta e tres nomes, ben raros, acompañados das datas de cadanseu reinado, desde o século V ao VIII, enchían a cabeza, esmagaban corpo e oprimían identidade. Todo un saber usurpador que ocupaba lugar. Moito tardamos en coñecer a existencia de reis e raíñas galegas, moito en sabermos onde estaban as súas tumbas. Non é para esquecermos aquel póster publicado por A Nosa Terra coas imaxes, monarcas de Galiza, que chegaron desa maneira ao ensino, lémbroo na porta do desaparecido Galicien Zentrum da Universidade de Trier; tampouco é para esquecermos a Historia de Galiza, da mesma editorial, contada e ilustrada para a rapazada. Limpáronse vellos camiños, abríronse moitos novos, desde hai corenta anos, entre entusiasmo e impotencia, sempre xenerosidade. Hai corenta anos ocorreu algo que nos moveu, prendeuse unha mecha fundamental para a historia vivida na nosa lingua. Se existimos é por obra e graza do idioma. Se existimos é porque a forza do amor non pode ser inútil. Non o é.
Hai corenta anos xuntábase o nacionalismo galego todo, esta unidade é a que cómpre celebrarmos, esta unidade é á que debemos aspirar, hoxe. Lembro que daquela era ese o desexo, a unidade. A miña xeración cumpría dezaoito anos. Unha parte perdérase na escada ao ceo da heroína, outra buscaba un traballo, mentres oiamos falar insistentemente do paro e algunha entraba na universidade despois de realizar un exame, na materia de arte podías elixir entre o almorzo na herba de Manet e Santa Comba de Bande. Compostela era esa capital universal de galeguidade para descubrirmos o mundo; moitas saiamos da unidade da parroquia para descubrir Galiza prendida nas rúas, nesa cidade onde se dixo que ficaba a pegada de xente para sempre derrotada. En Compostela fixémonos, construímos familia de afectos e aprendemos o valor do colectivo, a xenerosidade máis alá da asemblea, máis alá da almofada e da humidade dos cuartos compartidos.
Celebrarmos 1982 é tamén sabermos de onde vimos, da identidade desa estrela, a da fronte de Rosalía de Castro, que se pousa na bandeira como bolboreta, a da xustiza pola man, co desexo de que maio chegue sen curas nin demos, nunha lingua que nos fai familia, irmás, da palabra renovada. Corenta anos que nos reclaman a unidade, a xenerosidade de sermos nós: lingua, terra e abrente. Que o espírito de Riazor nos envolva nun desexo tamén común, para nos abrigar baixo da bóveda e saírmos en libre cadea humana a sementar a pel do territorio, que a vida nos agarda, irmás. Que a forza de tanto amor non é inútil e que só somos pobo nunha historia contada nunha lingua: o galego.
