“-Es que a mí me gustan los inconvenientes.
-A nosotros, no -dijo el Interventor-. Preferimos hacer las cosas con comodidad.
-Pues yo no quiero comodidad. Yo quiero a Dios, quiero poesía, quiero peligro real, quiero libertad, quiero bondad, quiero pecado.
-En suma -dijo Mustafá Mond-, usted reclama el derecho a ser desgraciado.
-Muy bien, de acuerdo -dijo el Salvaje, en tono de reto-. Reclamo el derecho a ser desgraciado.
-Esto, sin hablar del derecho a envejecer, a volverse feo e impotente, el derecho a tener sífilis y cáncer, el derecho a pasar hambre, el derecho a ser piojoso, el derecho a vivir en el temor constante de lo que pueda ocurrir mañana; el derecho a pillar un tifus; el derecho a ser atormentado. Siguió un largo silencio.
-Reclamo todos estos derechos -concluyó el Salvaje.
Mustafá Mond se encogió de hombros. -Están a su disposición -dijo.”
Para quen non lese Un mundo feliz, isto vai ser difícil de entender, aínda que non alleo a unha realidade punzante. Aldous Huxley escribiu unha distopía que, quizais motivada polo esborralle da economía co ‘crac’ do 29, falaba xa no 1932 dunha sociedade baseada na hipnopedia, no control da reprodución (en mans dunha tecnoloxía futurista) e na cal o Estado decide ao seu antollo o que lle pertence ao ser humano e o que ten que ser eliminado por innecesario ou -e este ‘ou’ é importanteperigoso. Porque nos felices anos 20 era ben certo que o home era imparable (ata que se descubriu que, precisamente, era o home o que remataba con si mesmo).
No mundo feliz, o que seguiu á fame do real, non se plantexaban as relacións monógamas: non hai sitio para ningún tipo de intimidade entre dúas persoas, máis alá da ledicia esporádica do sexo. A complicidade que podería chegar a establecerse entre dúas persoas é potencialmente ‘subversiva’ e, polo tanto, ten que ser erradicada.
Ford é unha eminencia do universo Huxley e, a súa idea do traballo en cadea, o modelo ideal para o sistema de produción do Estado. Cada persoa ten asinada unha acción e, desde que ‘nace’ ata que morre, a súa vida laboral fica nesa sinxela acción. O tempo libre pódese adicar ao pracer ou, no caso de sentirse lixeiramente deprimido, un pode consumir a droga que o Estado dispensa aos seus cidadáns: o soma. Cando a tristura acade límites insospeitados serán necesarias unhas felicísimas ‘vacacións de soma’, as cales presumiblemente podrecen o cerebro ata facer do mesmo un encefalograma plano. Así son os días no mundo feliz: rutineiros e, polo tanto, sen posibilidade para errar o tiro.
O ser humano prescindiu de calquera indicio de individualidade. Non elixe porque non hai opcións para elixir. É o Estado quen decide, ergo o home non pensa. Soamente percorre o camiño que lle vén dado. Na contra, non sofre. Non hai enfermidades, xa que a tecnoloxía inmuniza os embrións e decreta a mesma esperanza de vida para todos eles: o punto xusto, a virtude aristotélica: nunca máis, pero tampouco menos. Destacar é imposible, aínda que tampouco é que teña moito sentido nun sistema no cal non existe a consciencia do individuo. Os logros pertencen a toda a humanidade, unha maquinaria xigante que require da perfecta sincronización de todas as súas pezas. A cada peza a súa función, e a bailar.
É neste punto onde toma importancia a figura do antiheroe trillado. Bernard ocupa a parte alta do escalafón. Bernard é un Alfa, e por debaixo dos Alfas, outras moitas castas. Algo así como o estamento feudal, pero modernizado, porque o mundo non muda tanto como queremos crer. O problema de Bernard é simple: non está acondicionado para a vida. É máis intelixente que a media (Oh, sorpresa!), pero físicamente inferior aos seus iguais. Inadaptado. Burlado polo ollo crítico. Bernard négase a tomar soma e prefire soportar a lucidez da tristura. Un BDSM mental, vamos. Ata os moi inferiores Épsilon (relegados ás tareas máis mundanas) mófanse da súa complexión. A épica do fillo pródigo que se ergue contra o seu pai é literatura eterna e ata bíblica. O pai resposta con furia, facendo o mesmo que o sistema fai con aqueles que fuxen da marxe establecida: non os recoñece como seus. Bernard é a peza que fai que todo o sistema, a priori perfecto, deixe de funcionar.
Soa estrano? pois ben:
O que vivimos dende hai uns días é un mundo feliz. As nosas liberdades foron coartadas e restrinxidas por orde do Estado. O noso ego, a lei do forte, tradúcese na necesidade de decretar ordes que nos obriguen a obedecer (redundante, máis certo) ante unha situación excepcional, ante un Estado de alarma. Ollo, que as tiranías comezan nas épocas de axitación social e, neste caso, nós mesmos lle brindamos ao poder a súa mellor baza. O control exércese (polo noso ben?), porque somos incapaces de nos conter dun xeito natural. Aquí o paradoxo: somos aqueles que nunca entenderon por que o pobo permitira os imperios e o abuso do poder. A guillotina, a lenda negra. Que non pasen! e a galopar, galopar, ata enterra-los no mar. Ata que soan as tripas, e aí perdemos os modais, porque la llamada de la selva dicta que a moralidade, en tempos de guerra, é unha desvantaxe. Así que nós, os revolucionarios, ficamos na casa convertidos en heroes. A versión moderna de Ícaro, que en vez de voar cara o Sol durme unha sesta de tres horas cunha serie de Netflix como BSO. Pero non nos equivoquemos: non estamos sendo solidarios. Estamos obedecendo. Estamos tentando non estorbar e ata exercemos o Estado Policial cos nosos veciños.
Así que, máis que criticar a aqueles que desoen, deberíamos pensar por que razón nós estamos cumprindo, e quen se beneficia do noso beneplácito. O medo cotiza á alza.
Toca repensar a vida. Ou exercemos a solidariedade sendo donos da mesma e soportamos o duelo cando chegue (que ha de chegar), ou deixamos que sexa o sistema quen decida cando e como, pero non máis este perpetuum mobile que carga coas culpas daquilo que non elixe.
Ou Bernard ou os que triunfan. Ou o sentido, ou a palabra
