Opinión

'Un traballo máis: ser muller en Galicia'

Este é o título dunha interesante reportaxe do xornalista Perfecto Conde publicada no nº 11 de Teima. Revista Galega de Información Xeral (1977), recentemente dixitalizada polo Consello da Cultura Galega. Foi unha das primeiras revistas que se editaron integramente na nosa lingua e apenas durou un ano; aínda así, marcou un fito na historia das publicacións galegas. Coa intención de ser un medio con perspectiva de país, foi dirixida por Ánxel Vence e contou na redacción con xente da sona de Luís Álvarez Pousa, Víctor Freixanes, Xavier Navaza, Manolo Rivas, Margarita Ledo e o mesmo Perfecto Conde, entre outros.

No informe en cuestión, Conde pretendeu reflectir a situación das mulleres galegas naquel tempo de convulsa axitación política, tras a morte do ditador e cos primeiros debates sobre o futuro da democracia e da autonomía galega. Divide o texto en tres apartados: no primeiro recolle testemuños de mulleres no medio rural, logo amosa as diferenzas con mulleres de vilas e cidades pertencentes á burguesía e remata dándolle voz a dúas representantes do movemento feminista daqueles anos, Maló Fernández, da Asociación Galega da Muller (AGM), e a min mesma, secretaria na altura da Asociación Universitaria para o Estudo dos Problemas da Muller (AUPEPM). Como complemento, Conde engadiu unhas breves notas de "feministas galegas históricas" e de "feministas de hoxe". 

As declaracións das mulleres do rural difiren moito, segundo a idade. "A muller perdeulle respecto ao home e quere ser igualiño a el", afirma unha avoa e retrúcalle a súa neta: "Non vexo porque a muller non ha ser igual que o home. Tócanos traballar o mesmo, sufrir máis aínda, termar dos nosos como ninguén, facelo todo". O feito da emigración e as súas consecuencias, está tamén recollido neste traballo. Eis o caso dunha muller que queda sen home por emigrar a América e, pasados algúns anos, ela tamén vai traballar a Francia, coñece outro home, ten dous fillos con el e cando retorna á aldea, agás un curmán, familia e veciñanza trátana coma sempre e aceptan o pai dos seus fillos.

Entre as mulleres burguesas o panorama é distinto: desde estudantes universitarias que viven coas súas parellas e, ao quedar embarazadas, deciden abortar no estranxeiro mesmo coa axuda da familia, até outras que sufriron presións para casar. Tamén a situación de mulleres casadas e de profesións liberais, que ou ben chegan a un acordo cos seus homes para ter unha relación distanciada e tolerante, ou teñen relacións clandestinas con outras parellas.

O abano de situacións que poden darse no mundo da sexualidade e dos dereitos das mulleres "parece levarse con mellor filosofía, no medio rural, dentro duns límites", dinos Perfecto Conde. Pódese pensar nunha certa liberalidade, de feito. Non é nada catastrófico na aldea que unha moza teña unha crianza de solteira ou que case tendo xa fillos ou fillas doutro home. Engade o xornalista: "O folclore ten unha indubidábel carga erótica e sexual, ás veces, e hai determinadas faenas e costumes populares que así o testemuñan (a malla, a esfolla, a muiñada...)".

No remate do informe, as dúas feministas coincidiamos en que a situación periférica e de subdesenvolvemento de Galicia agravaba aínda máis as condicións das mulleres en todos os campos (traballo, sexualidade, ensino, familia, leis…) e que o centralismo non tiña en conta os hábitos nin as tradicións galegas. A representante da AGM engadía, asemade, a necesidade da liberación nacional da nosa terra. Ambas criticabamos, tamén, a falta de compromiso dos partidos políticos coa loita pola liberación das mulleres e desde AGM propúñase a conveniencia dunha organización autónoma e independente dos homes e dos partidos, mentres que AUPEPM consideraba que o movemento feminista era aínda moi recente en todo o Estado e cumpría agardar un maior compromiso por parte das organizacións políticas. Finalizabamos daquela dicindo que non se podía falar propiamente de matriarcado en Galicia, pero si dunha grande presenza e protagonismo das mulleres, sobre todo no mundo rural, probablemente, maior que noutras zonas do Estado español.

Comentarios