Opinión

Contra a desmemoria: a verdade sobre as 13 rosas

Cando era estudante de Historia e debía escoitar unha e outra vez o responso de que a miña escolla non tiña saídas laborais que xa contei neste xornal, nunca crin que acabaría poñendo tantos puntos sobre tantos íes a conta desta manipulación cotiá  que vai camiño de converterse en norma. Unha recente entrevista a Javier Ortega Smith sobre as chamadas Trece Rosas volve traer á primeira liña informativa o caso destas mozas asasinadas hai 80 anos en Madrid, que para o membro de VOX eran asasinas e torturadoras. O mundo ao revés.

Empecemos polo principio. Poñamos nomes a ese grupo. As Trece Rosas eran Carmen Barrero (20 anos) Martina Barroso (24 anos), Blanca Brisac ( 29 anos), Pilar Bueno (27 anos), Julia Conesa, Adelina García (ambas de 19 anos), Elena Gil (20 anos), Virtudes González (18 anos), Ana López (21 anos), Joaquina López (23 anos), Dionisia Manzanero (20 anos), Victoria Muñoz e Luisa Rodríguez (ambas de 18 anos). Todas eran modistas, agás Blanca (pianista) e Joaquina (secretaria). Todas tiñan relación ou ben co PSOE ou ben co PCE. Para facernos unha idea da súa xuventude, hai que ter en conta que a maioría de idade baixo o franquismo estaba establecida nos 21 anos, se ben, o código civil establecía que “as fillas de familia maiores de idade, pero menores de vinte e cinco anos, no poderán deixar a casa do pai ou da nai, en cuxa compaña vivan, máis que con licencia destes, agás cando sexa para contraer matrimonio ou para ingresar nun Instituto aprobado pola Igrexa (...)”. 

Como moitas outras persoas, estas mozas teceron unha rede clandestina de apoio na capital unha vez que as tropas franquistas entraron en Madrid. A finais de xullo de 1939 produciuse un atentado contra o comandante Isaac Gabaldón, antigo quintacolumnista que naquela altura estaba encargado do “Arquivo da masonería e o comunismo”. Faleceu no coche no que viaxaba xunto aos outros dous ocupantes: a súa filla de 18 anos e o seu chofer.

O réxime atribuíu o atentado a unha rede comunista e celebrou un consello de guerra sumarísimo o 4 de agosto seguinte. Dos 67 acusados, todos membros das Xuventudes Socialistas Unificadas, 65 resultaron condenados a morte e foron fusilados ao día seguinte. Entre eles estaban as Trece Rosas, recluídas no cárcere feminino de Ventas.

Malia a súa militancia política, non hai probas de que participasen neste atentado nin por suposto, de todas as barbaridades das que as acusa Ortega Smith. Si sabemos, porén, que sufriron torturas nas dependencias da Polícía na rúa  Jorge Juan, 15 de Madrid, tal e como conta Carlos Fonseca no seu libro Trece rosas rojas (editorial Martínez Roca). Se isto non fora abondo, tamén temos testemuños escritos, como as cartas que algunhas delas escribiron aos seus familiares antes de seren executadas.

Tal vez a máis esclarecedora de todas sexa a de Blanca Brisac, a máis vella das Trece Rosas, casada con Enrque García Mazas (tamén músico profesional, membro do PCE). Blanca proviña dunha boa familia católica de Donostia e o seu pai era un próspero empresario francés. Non se sabe con certeza se militaba na mesma organización ou non. Algunhas fontes afirman que sempre se mantivo ao marxe e era votante de dereitas, pero foi encausada pola militancia do seu marido. O fillo de Enrique e Blanca, por entón de 11 anos, é o destinatario desta última misiva, que transcribo integramente no idioma orixinal para que o lector tire as súas propias conclusións:    

Querido, muy querido hijo de mi alma. En estos últimos momentos tu madre piensa en ti. Sólo pienso en mi niñito de mi corazón que es un hombre, un hombrecito, y sabrá ser todo lo digno que fueron sus padres. Perdóname, hijo mío, si alguna vez he obrado mal contigo. Olvídalo, hijo, no me recuerdes así, y ya sabes que bien pesarosa estoy. Voy a morir con la cabeza alta. Sólo por ser buena: tú mejor que nadie lo sabes, Quique mío. Sólo te pido que seas muy bueno, muy bueno siempre. Que quieras a todos y que no guardes nunca rencor a los que dieron muerte a tus padres, eso nunca. Las personas buenas no guardan rencor y tú tienes que ser un hombre bueno, trabajador. Sigue el ejemplo de papachín. ¿Verdad, hijo, que en mi última hora me lo prometes? Quédate con mi adorada Cuca y sé siempre para ella y mis hermanas un hijo. El día de mañana, vela por ellas cuando sean viejitas. Hazte el deber de velar por ellas cuando seas un hombre. No te digo más. Tu padre y yo vamos a la muerte orgullosos. No sé si tu padre habrá confesado y comulgado, pues no le veré hasta mi presencia ante el piquete. Yo sí lo he hecho. Enrique, que no se te borre nunca el recuerdo de tus padres. Que te hagan hacer la comunión, pero bien preparado, tan bien cimentada la religión como me la enseñaron a mí. Te seguiría escribiendo hasta el mismo momento, pero tengo que despedirme de todos. Hijo, hijo, hasta la eternidad. Recibe después de una infinitud de besos el beso eterno de tu madre.

Esta carta tardou 16 anos en ser entregada á familia. Tamén sabemos que Blanca sobreviviu á primeira descarga e pediu auxilio a berros ata recibir o chamado tiro de graza. Honestamente creo que pouco mais hai que engadir para facerse unha idea cabal do talante destas mulleres que intentaron vivir de acordo ás súas conviccións nuns tempos convulsos.  Ao que non estou disposta é a deixar sen rectificación as manipulacións interesadas da Historia. Porque o pasado segue vivo e é semente de futuro. Algo valioso demais como para deixalo en mans de demagogos.  

Comentarios