Opinión

O neoliberalismo ao sur do Río Bravo

Segundo os epígonos do capitalismo, o neoliberalismo significou para os países que se atopan ao sur do río Bravo a concreción da liberdade política e económica: a democracia liberal en política e o libre mercado en economía. Con todo, esta mensaxe non foi aceptada polas masas loitadoras, o cal conduce a analizar a natureza das transformacións (socioeconómicas, políticas e ideolóxicas) levadas a cabo en pos do neoliberalismo. Cómpre unha análise das orixes e a natureza dos cambios do sistema económico, as estratexias adoptadas polas elites estranxeiras e democráticas, e o rol dos EEUU. Todo iso permitirá entender o impacto do capitalismo desregulado.

A transformación neoliberal no continente americano involucra unha serie de cambios básicos durante o último cuarto do século XX. Un dos principais é o desprazamento da industrialización nacional baseada nunha mestura de capital e regulación privados e públicos a nivel nacional, e unha estratexia de exportación vinculada con capital externo e interno e regulada a nivel internacional. Para impoñer a nova estratexia de exportación foron necesarias senllas ditaduras apoiadas polas distintas administracións dos EEUU, as axencias internacionais de préstamo, os bancos privados e unha minoritaria élite económica e tecnocrática dentro dos países americanos.

O efecto exercido polo final da Guerra Fría foi fortalecer en Washington o impulso de consolidar o seu imperio informal en toda América. EEUU chegou a modelar unha estratexia rexional complexa e coherente que operou en tres niveis interrelacionados e que se reforzan mutuamente. 

A estratexia de EEUU non expande nin crea novos centros de produción, senón que se apodera de todo o inevitable superávit e drénao cara ao centro imperial

Primeiro, por medio da imposición dunha política económica (liberación de mercados) destinada a desmantelar medio século de regulacións estatais, reducir o rol dos productores e mercados domésticos, privatizar as empresas públicas e diminuír o costo do traballo. O punto teórico crucial é que a estratexia de EEUU non expande nin crea novos centros de produción, senón que se apodera de todo o inevitable superávit e drénao cara ao centro imperial. Para levar adiante esta política, EEUU conta coa poderosa coerción que lle brinda a débeda externa.

En segundo termo, EEUU ideou unha estratexia militar que está integralmente relacionada coa doutrina do libre mercado, que se coñeceu como Doutrina da Seguridade Nacional. Esta Doutrina en tanto constelación política, ideolóxica e cultural afín aos intereses capitalistas dos EE.UU, supuxo unha lóxica de dominación expansiva do devandito país. Mentres os cadros militares recibían adestramento en técnicas contrainsurxentes en academias norteamericanas, os círculos máis conservadores e influíntes das clases dominantes americanas dispúñanse a unha revisión a fondo das pautas de organización política das súas sociedades. Ambos os procesos confluíron abrindo o camiño á idea do establecemento dunha racionalidade estatal baseada na seguridade interior, dando forma a un modelo de estado de excepción permanente sostido no principio da guerra interna. Desde as esferas de poder estruturouse unha nova concepción ideolóxica co fin de articular dispositivos institucionais de disciplinamiento social e político.

Os réximes electorais serven para dar unha pseudolexitimidade aos sistemas autoritarios e explotadores

En terceiro lugar, Washington elaborou unha estratexia política que implica a promoción de réximes electorais nos intersticios da súa política económica e do seu encadre militar. Os réximes electorais serven para dar unha pseudolexitimidade aos sistemas autoritarios e explotadores mentres instrumentan programas compatibles cos intereses hexemónicos do Estado imperial. EEUU intenta establecer o seu dereito xurídico a intervir en toda  América e no mundo sempre que os seus intereses llo esixan, ignorando a soberanía dos países en cuestión. Esta versión do neomonroismo reflicte as pretensións imperiais de EEUU. 

Pensar esta realidade, entender a totalidade do proceso e desentrañar a súa lóxica, supón considerar un dos seus significantes: o terrorismo de Estado. A súa misión primordial foi decapitar e eliminar a unha esquerda que non se resignaba ao modo de produción capitalista. A posta en práctica de políticas económicas e sociais de corte regresivo, articuladoras dun novo modelo de acumulación e reprodución do capital, implicaron a execución dunha impiadosa represión ilegal.

Comentarios