Ramón Chao

                                  

Aínda non tiña eu vinte anos. Pasaron dende aquela, case mes por mes, cincuenta. Era en xullo ou agosto de 1965.

Na terraza do café rematei de escribir a postal que lle enviaba á miña familia dándolle novas de min. Erguinme e funlle poñer o selo. De súpeto o mundo afundiuse baixo os meus pés: desaparecérame a carteira, estaba sen un pataco, xusto tiña para pagar a auga mineral que bebera.

Seguro que fora no metro, naqueles apretóns de minutos antes. Agora xa tanto tiña onde; o caso é que estaba na rúa, sen cartos para comer, para me aloxar ou para poder tomar un tren de regreso á casa.

Vaguei perdido pola beira do Sena, aboiado e sen saber o que facer. Estaba só en París, unha cidade xigantesca á que fora por primeira vez. E non coñecía a ninguén.

De súpeto lembreime: e o home da radio?

"Vaguei perdido pola beira do Sena (...) estaba só en París, unha cidade xigantesca á que fora por primeira vez. E non coñecía a ninguén. De súpeto lembreime: e o home da radio?"

Estivera con el a víspera na moderna e impresionante Maison de l’ORTF. Alá me citara, tras escribir varias veces dende A Coruña á súa emisión en galego na radio pública francesa, Radio París. Ramón Chao, con "Ondas pra Galicia", tomara o relevo de "Aló Galicia"  e de Xesús Nieto Pena, que acababa de finar.

Acolledor, garimoso, Ramón recibírame, ensinárame as instalacións e, no seu traballo, vino gravar cunha moza e un mozo que actuaban en Aubervilliers, abríndose paso na nova canción ibérica en Francia : ela –galega- chamábase Pilar Pereira, el –español- Paco Ibáñez. Quedei maravillado.

Dera tamén tempo a facer un programa de Ondas para Galicia no que dialogamos analizando distintos prexuízos contra o galego e pondo de manifesto a riqueza e potencialidade da nosa lingua.

E despois separarámonos.

Cando lle espuxen a miña situación Ramón tranquilizoume de inmediato. Fun xunto del, prestoume diñeiro, buscoume  un cuarto para esa noite... Foi na cama dun mozo que puido amañarse nesa ocasión onde durmín. E mira ti o que son as cousas da vida, ho : recoñecino ao momento, a súa imaxe de cando sendo neno ía eu por Lugo camiño do Instituto bateume nos ollos ; chamábanlle Maximino e era sobriño dun xastre que había fronte do Seminario. Agradecínllo ben a ese valedor que me acudía dende o territorio da infancia.

Esta foi a primeira axuda que me prestou  Ramón. Unha das moitas coas que sempre tendeu a man ás persoas que se atopasen en pequenas (aínda que as viviramos como enormes) ou verdadeiramente grandes dificultades.

Outros moitos contactos tiven despois con el e todos confirmaron a súa xenerosidade, o seu talento e a súa acción para construír un mundo mellor.

"Outros moitos contactos tiven despois con el e todos confirmaron a súa xenerosidade, o seu talento e a súa acción para construír un mundo mellor"

E non podo deixar de lembrar aquel comezo de 1969, cando Ramón me levou, polo nevado París, a unha residencia da periferia, en Montreuil, e  me presentou  un mozo galego que acababa de cruzar a fronteira e solicitaba o estatuto de refuxiado político. O compañeiro Luís Foz, amigo dende entón, que en Francia e Europa puxo en pé unha intensa e decisiva presenza do nacionalismo galego.

Afondar no Ramón Chao redactor de emisións para España e América Latina de Radio France Internationale -que nos axudaron a aturar a longa noite de pedra-, no Ramón Chao xornalista da revista Triunfo, de Le Monde Diplomatique ou da prensa escrita de todo o Estado –que abriron espazos de liberdade-, no Ramón Chao escritor –que creou literatura de calidade e analizou cruciais cuestións contemporáneas-, no Ramón Chao impulsor dun eito de iniciativas culturais e sociais –que se traduciron en sólidas e impactantes accións-, no Ramón Chao galego de pleno exercicio, constante defensor da súa terra  -que sempre foi fraterno cos seus sen esquecer a calquera outra persoa ou causa que o precisase-, forneceríanos un Ramón Chao poliédrico. Mais aínda podería faltarnos algunha faceta. A da música, por exemplo, tan importante na súa vida.

Estou –estámosche-  verdadeiramente obrigados, benquerido Ramón.

[Texto enviado polo autor á homenaxe que se rendeu a pasada sexta feira a Ramón Chao en Vilalba].