Pasaron desde que se realizou West Side Story (1961), o filme dirixido por Robert Wise, baseado nun musical de Brodway do mesmo título, estreado en 1957. Dentro do xénero, resultaba un espectáculo insólito: aludía a conflitos raciais e tiña remate tráxico, para alén da música de Leonard Bernstein sonar estraña, pouco convencional. En certa maneira, notábase que os seus artífices (Arthur Laurents, libreto; Stephen Sondheim, letra das cancións; Jerome Robbins, coreografía, e o propio Bernstein) eran persoas, malia xa triunfadoras nas súas profesións, heterodoxas, mesmo disidentes da heterosexualidade, de forma clandestina. Agora, en 2021, Steven Spielberg realizou un remake da fita de 1961, demostrando de novo o potencial do musical orixinal e ofrecéndonos unha nova leitura do filme de Wise. Sen mudar o momento en que a historia se desenvolve -anos 50 do século XX- olla a situación de forma máis sombría, dura e dramática, como se o peso negativo das mudanzas desde entón obrigase a un maior compromiso. Spielberg, ávido admirador e seguidor, desde a infancia e mocidade, do cinema clásico e dos musicais do seu país, homenaxéaos na súa versión, aguzando a visión sobre a violencia racial. O seu é un intento de recuperar o esplendor artístico do pasado, desde a preocupación do presente. Tamén aposta, cando o cine xa non é un espectáculo de masas, por recuperar espectadores, espazo e incidencia social, aínda enriba no contexto dunha pandemia, acreditando en que existe un público adulto e interesado no goce estético, na apreciación de situacións dramáticas e de realidades conflitivas. Non cabe dúbida de que a súa versión é máis enfática, máis densa, que a de Wise na caracterización social e psíquica das personaxes, a creación de ambientes e a mostra de mentalidades en conflito.
Subliñemos as referencias ao conflito lingüístico. Os portorriqueños usan, de forma case sempre diglósica, o español entre eles, sendo afeado, burlado ou reprimido ese atrevemento, por axentes da autoridade, caso de estaren presentes. As paredes do barrio mostran pintadas cos símbolos nacionais de Puerto Rico e proclamas a favor da súa independencia. Sabemos que Spielberg defende a cooficialidade do español co inglés, desde a conciencia de seren ambos idiomas de colonización en territorio americano. Resúltanos familiar observar no filme o fenómeno da asimilación forzada e/ou pragmática ao inglés, a resistencia a asimilarse, rebeldía e protesta fronte ao dominio e o maltrato, tamén afirmación da identidade nacional e definición dun espazo de comunicación propio. Noutro aspecto, a súa versión mostra unha mentalidade feminina máis liberada do peso do machismo, unha sexualidade ou erotismo máis esvaradíos, e mesmo a presenza da transexualidade. É significativo que Spielberg recorrese a Rita Moreno, a actriz que desempeñaba o papel da portorriqueña Anita na versión de 1961, para agora, con 90 anos, substituír un personaxe anglosaxón masculino, Doc, un tendeiro, facendo da súa viúva, tamén portorriqueña, exemplo de matrimonio mixto. Ela encárgase de cerrar o cortexo fúnebre final, encabezado polo grupo de portadores, de ambos bandos, co cadáver de Antonio, o seu empregado de ascendencia polaca, a ombros. Estabelece así a conexión artística e temporal entre as dúas versións, propondo o diálogo e a mestizaxe como vía de integración. Posibelmente unha mensaxe moi na onda do idealismo humanista americano. Porén, non cabe dúbida de Spielberg, 60 anos máis tarde, terse mergullado na confrontación racial, cunha ollada á inmigración portorriqueña máis real. Até apostou por un latino para a execución da música, o venezolano Gustavo Dudamel, á fronte da New York Philarmonic. Sen dúbida, Spielberg sinte que algo grave está a suceder no seu país, como se dentro estivese o principal problema para o seu futuro.
