Opinión

Hoxe é a noite de Santa Xoana

Vinte unha crara noite, /noitiña de San Xoán, /poñendo as frescas herbas / na fonte a serenar. / E tan bonita estabas / cal rosa no rosal / que de orballiño fresco /toda cuberta está. /Por eso, namorado, /con manso suspirar / os meus amantes brazos / botéiche polo van, / e ti con dulces ollos / e máis doce falar, / meiguiña, me emboucastes / en prácido solás.

Hoxe é a noite de San Xoán e Galicia recende a fume e a lume. Hule a sardiña que molla o pan, pan de broa. Sopra vento do nordés, e sopra a brisa salgada do Atlántico, a que chega alén do mar, a que anuncia as treboadas e a que abraia ao forasteiro. Vén con nubes, nunca soa, e é a que bota a chorar cada vez que marcha unha dorna. Cheira a madeira queimada e a perfume desas flores, desas pequenas silvestres, desas que nacen revoltas, desas que nacen nas hortas, e sen máis rumbo que o sol e a terra mollada, desas que recollen as nais na tardiña e deixan a remollo toda a noite para que no amencer poidamos limpar a cara coa auga feiticeira…. Ese rebumbio de cores, texturas, olores que deixa na nosa pel un anaco da nai natureza…. esa auga que se volve a raíz da alma, así como o caldo é a raíz do corpo. É a auga de San Xoán.

Hoxe regresa a noite meiga, que pon fin ao solsticio de inverno e abre, a ritmo de lumarada, o solsticio do verán. A noite de San Xoán, na que pisamos a area húmida e baixamos á praia quentada polas fogueiras e na que volvemos bailar arredor dos elementos. Na que o lume, a auga, a madeira e a terra, que contén os metais, xiran en perfecta consonancia nese ciclo de eterna dominación.

Unha noite feiticeira, que aínda que lle deron en chamar santa, polo nacemento do Bautista (cando tamén Zacarías botou man do lume para celebralo) é pagá milenaria, como a tradición matriarcal que enche de flores as fiestras das nosas casas.

Unha noite que na Coruña tórnase como a máis importante do ano. Non hai escusa para xuntarse e saltar por riba dese lume milenario. E aínda que San Xoán foi patrón da cidade ata o século XVI, coido que non foi o santoral o que lle deu os galóns. Non en van, cando cesaron no posto a San Xoán para poñer á virxe do Rosario como patroa, despois dos rezos na batalla contra Drake, a festa seguiu cobrando forza cada día 24, ata que hai uns anos lle deron o título de Interese Turístico Nacional.

A noite de San Xoán, a noite na que as luminarias en Galicia chegan ao ceo para darlle forza ao sol que virá nos próximos días… Unha noite de botar fóra os meigallos baixo o berro de "meigas fora" porque habelas hainas. Unha noite, a de San Xoán, na que hai que saltar as cacharelas ata sete veces, nove ou tres… Dependendo da nai… ou da meiga. Saltar a fogueira para purificar a vida, se é que é posible…

Capítulo aparte merecen as teatralizadas figuras de Meigas, que tamén, habelas hainas, maiores e de honor, nunha pseudocopia de 'las Fallas de Valencia', pero sen ensaimada.

Flores, laradas, nais, meigas, bruxas, noite, auga… Unha noite en feminino á que xa dedicaba Rosalía as súas verbas máis doces ("doce e sonoro é o noso dialecto" como lle chamou a sacralizada compostelá ao idioma galego no prólogo de Cantares Gallegos), Unha noite en feminino, de matriarcado e de tradición. Ben poderían chamarlle a noite de Santa Xoana. Chámenme tola. Como chamaron a aquelas mulleres como Rosalía ou Emilia, como Concepción ou Filomena, como Mariluz ou Concha, como María ou Avelina. Esas mulleres feitas con lume e flores. Con cinco elementos en continua transformación e que lograron transformar as nosas vidas. Desas que como a De Castro, que aínda poñía o Murguía na firma, remataba os Cantares pedindo un home para a nena solteira… Ese poema do 'San Antonio bendito, dádeme un home, anque me mate, anque me esfole. Que, zambo ou trenco, sempre é bo ter un home, para un remedio'. Prendede lume, lavemos a cara coa auga meiga, madeira para que quente o sol, para que o ceo escampe e para que as tolas meigas sigan cambiando o mundo. Para que a nena solteira non busque home, se non o quere, para que non a esfole, para que non busque nel o remedio, para que as nais boten as flores á auga na lúa chea e para que as rosalías se chamen como queiran e sigan saltando as lumaradas meigas… e libres.

Comentarios