Non somos ferro, senón madeira nobre

Reflexións en torno á imaxe dun aula abandonada

Tráiovos unha fotografía de Gade Escale. É a escola. Unha das aulas abandonadas. No recordo en cal dos cursos estudei nela. Detrás, a dereita, vedes as aulas que non se remataron. Senegal progresa, é certo. Pero tamén hai cousas que non cambian e podrecen. Son as condicións materiais de parte das nosas vidas.  

Vedes a pobreza nesa aula? Xa sei que podería ser un galpón da outra punta do mundo. Pero é alí, ás portas do deserto. Vedes pobreza e adiviñades o que pasa? Faltan recursos para manter os servizos. Abandónanse as aulas non porque non haxa alumnos, senón pola falta de profesores.

Vedes o cemento e o ferro? Non hai cristais na xanela, nunca os houbo, nin nos hai nas clases en uso. Vedes o ferro oxidado. Porque o ferro non é bo material para estas condicións climáticas. O cristal é caro, rompe máis fácil, pero co ferro pásase calor. O mellor sería utilizar o aluminio. Pero é caro. Tamén sería mellor utilizar madeira para as paredes. Pero a que hai por aquí non sirve, esmiúzase como po. A do baobab non serve. Se cortas, é como area.

Vedes o ferro oxidado. Porque o ferro non é bo material para estas condicións climáticas

Cando se construíu esta escola decidiuse que os materiais foran duradeiros. Pasaron moitos anos e as edificacións seguen en pé. Non tivemos que cambialas cada ano, coma as casas cando se facían de tallos e palla. Vedes a diferenza entre a pedra e o ladrillo nas vosas casas? 

A escola é un conxunto de edificios dos anos sesenta. Nunca houbo mantemento. E moito menos, servizo de limpeza. Son profesores e as nenas e os nenos quen barren a escola ao principio das clases para tirar herbas e espiñas que poidan mancar aos pequenos.

Apenas recordo algunha lixeira reforma. Así que esta escola era mellor cando eu era neno que agora que son meus fillos nenos.

Recordo os partidos de fútbol no patio. Esa area que vedes aí. A loita, os xogos, Pelé, Tostão, e despois Cruyff. Hoxe son Messi, Cristiano… Os ídolos non cambiaron moito. Evolucionou a docencia. Agora as leccións achéganse máis a realidade do día a día. Non se fala tanto de Francia e do que lles pasa aos franceses. Senegal é un país culturalmente máis independente. Do boca a boca pasamos aos móbiles e a televisión. Hai cousas boas na globalización. Cambiaron as mentes.

Pero non as condicións materiais. 

A escola é un conxunto de edificios dos anos sesenta. Nunca houbo mantemento. E moito menos, servizo de limpeza

Penso nun país coma Xapón, que gusta de defender e vivir a cultura propia. Que saíu da miseria despois da guerra afirmando na memoria, peneirando o bo e o malo das cousas que viñan de fóra. Nas aldeas de Senegal hai hoxe pan e peixe a diario. 

Pero o deserto e a pobreza seguen sobre nós. Oxidándonos. Porque non somos ferro, senón madeira nobre. As condicións materiais sempre foron duras, pero antes eramos máis fortes.