Cando cumprín seis anos, a miña familia mudouse a Barcelona. Cando cumprín 23, fun a Mallorca e levo un curso e medio aquí. Dende a outra punta do Estado, Galiza parece enterrada, o eco da voz escóitase de lonxe só cando hai algunha desgraza, treboadas salientables e señoros con moito ego aos que lles chegou o momento de saltar á fama (e marchar a dirixir Madrid, alongando así unha vez máis a lista de homes galegos que para simplificar definirei como "joyitas marca Galicia").
Pero eu sei que Galiza é máis ca iso. Máis ca unha canteira de desvergonzados e lóstregos. E amósanmo, cada vez que me fixo atentamente, as mulleres galegas que fan deste país algo vivo e agradable. Que limpan as pestes da política con arrecendo de cocido e orellas, e as tristuras das compañeiras cunha aperta quente que te afoga entre os seus "quilos".
Por iso, para as que coñezo con nome e apelidos e as anónimas, decido dedicar estas liñas ás mulleres que fan que volva, e coas que sigo medrando e aprendendo cada ano.
O primeiro que aprendín este ano das galegas foi que tanto ten que cambies de casa, e tanto ten canto te movas; a terriña tira máis que a marea cando baixa. A 1.000 km de distancia e no medio dunha illa, sei cal é a miña casa máis que nunca. E que por moito que chova, é a que máis quente está sempre. En concreto unha galega hospitalizada en Barcelona mostroume que o noso país deixa marca. Os campos verdes e os ríos cheíños de vida recargan os niveis de felicidade para poder ter saúde mental na cidade.
As compañeiras da Revolta de mulleres na Igrexa (ata que a igualdade sexa costume) ensináronme que o entorno que nos afoga, aínda que leve séculos e as veces pareza inamovíbel, pódese cambiar se xuntas poñemos o berro no ceo (nunca mellor dito), e lembráronme que a igrexa, por maxestosa e anacrónica que pareza, facémola as cristiás día a día. E podemos cuestionar cada pedra do seu templo, se buscamos irmandade xustiza e perdón.
Tres mulleres vestidas de negro, unindo ás galegas máis que nunca, luciron unha cultura renovada, fresca, capaz de superar tabús, retos e miradas de incredibilidade. E amosáronme que a tradición é cambiante, diversa, e pode acoller e ampliarse a quen veña, sempre que teña unha boa idea que goste aos suficientes ollos, orellas ou dedos que lle dan a repetir. E non sempre ríxida e ancorada no pasado como as veces nos queren facer crer. Pero, como dixo outra muller do Twitter: non está feito o mel para o fouciño do porco.
Aprendín que o mar sempre foi perigoso… Marchar é de valentes, e quedar aínda máis. Que a comunidade é imprescindible cando o que ves ao teu redor parece carecer de sentido. Que sempre hai unha nai coa mirada posta no tempo de Canadá.
Elas tamén me amosaron, e isto é moi importante, que non son perfectas. Que viven, medran e loitan coas súas contradicións, que pasar dos 50 non significa ser automaticamente sabia, madura e perfecta. Que deixar de cuestionarse os dilemas sociais está máis relacionado con avellentar que con cumprir anos.
Neste ano foron imprescindibles as mulleres coas que traballei (e que por riba de todo vin traballar) na infancia; que se erguían cedo fose verán ou inverno e dedicaron ás súas vidas a coidar vacas, ovellas e galiñas. E a traballar as terras que lles quedaron das eternas divisións do rural galego. Sen ganas de idealizar o campo e a súa dureza, estas mulleres déronme capacidade de contrastar informacións, xulgar acontecementos, afirmacións e sentencias, e dar sentidiño ás accións que tomei.
Agradezo, por último, á muller que se lembrou de min e pediume que escribira unhas liñas para este periódico. Confiou en que podería facelo. E a verdade é que foi moi curador parar un intre e dedicarlle tempo ás lembranzas e a persoas especiais para min que me acompañaron neste ano, e todos os anteriores. Para min, o movemento feminista debe incluír estes espazos para revisar a vida e coidarnos mellor. E dende a miña experiencia, propoño fixarnos nos grupos cristiáns de base, que levan décadas no "mirar-xulgar-actuar" para poñer a faragulla de cada un e construír un mundo mellor no noso contorno.
Anímovos a facelo!
