Nove e quince minutos da mañá. Entro nunhas oficinas para seguir coa miña rutina diaria. Aténdeme unha profesional cualificada. Podería ser unha muller calquera das moitas e moitas oficinas, entidades, institucións, empresas, asociacións ou fundacións que nos últimos tempos van pechando as súas portas e expulsando ás persoas á ruína social e económica. O seu nome non o lembro, podería chamarse Desolación, Decepción, Rabia, Frustración, Desalento ou simplemente Rosa.
Rosa é unha muller de máis de 50 anos que está esperando un posible despido mentres olla a vida pasar amarga para ela, como para tantas e tantas persoas. Como en moitas ocasións solicítolle documentación e ela parece estar mal. A miña reacción ao comezo é de certa sorpresa xa que non lembraba ver aquela muller deste xeito. Penso na reacción típica de rematar por enfadármonos entre nós as dúas, nunha sociedade que vai camiño do enfrontamento entre iguais que disimula o abuso, pero despois penso. É absurdo! Seguro que ten algún problema. E pregunto que tal van as cousas por alí. As dúas sentadas soas nunha mesa de traballo. Ela comeza a falar, mais non ao longo dun minuto, nin de dous, nin de tres. Falamos polo menos media hora. As comportas ábrense e a tristeza, a humanidade e a rabia comezan a saír cara fóra.
Por dentro da miña cabeza unha suave voz dime que tes que ir traballar, que aínda che queda ir ás outras oficinas, que vai correndo a mañá... Mais a miña complicidade con aquela muller domíname e permanezo alí escoitando, aproximándome, intentando albiscar algún futuro coma ela. As súas palabras son aterradoras. Dime, se saio de aquí que? Dous anos de desemprego e despois nunca máis traballarei. E a pensión se chego alá será unha miseria. Meus fillos están estudando e se cadra xa non lles podo axudar máis...
"Dime, se saio de aquí que? Dous anos de desemprego e despois nunca máis traballarei".
Mentres fala vou imaxinando a súa vida como se dun filme se tratase, cos poucos datos que ela me dá. Filla dun obreiro do sector naval coma min, comezamos a falar da reconversión naval. E cada un dos temas que aparecen de xeito colateral levan á Crónica dun morte anunciada, á sentenza xa escrita en moitas cabezas por dentro: E de que imos traballar, cal é o futuro que nos espera, haberá algunha solución para nós. É dicir, non vemos saída para unhas vidas minimamente dignas.
Cando saio de alí e vou camiñando por unha cidade que leva 30 anos en crise profunda sinto que un sentimento de rabia intensa se apodera de min. E póñome a reparar en todo aquilo que me envolve. E dígome: nun contexto no que non hai dignidade persoal tampouco pode haber conquistas e melloras socias. É como se caésemos en picado desde o monte máis alto con forza cara atrás.
Cando camiño matino en que estou farta de saber o porque de todo isto: as razóns de marxinación de Galiza desde a chegada dos antisocialistas centralistas no ano 82, a destrución total da comarca de Ferrolterra e tamén do territorio galego no seu conxunto. Mais, inocente de min, aínda continúo a pensar en que se podería facer. Que se podería facer para xerar unha presión constante na nosa defensa, para acadar cando menos unha mínima dignidade?
"Cando saio de alí e vou camiñando por unha cidade que leva 30 anos en crise profunda sinto que un sentimento de rabia intensa se apodera de min".
Vivir neste brutal retroceso económico e social condiciona moitas cousas, moitas loitas e moitas posibilidades de futuro. O imaxinario colectivo da miña nenez, adolescencia e primeiros anos de adulta vaise tornando a cada paso máis sombrío, nun contorno humano que non deixa de sorprenderme. Naquel meu imaxinario parecíame ver ao lonxe, como realizábel, a esperanza para o dereito a producir de Galiza, cría firmemente nas mudanzas que podían vir da man da reivindicación e a loita: que houbese traballo, que as persoas participásemos, que as mulleres acadasen un lugar digno na sociedade... No meu imaxinario todo aquilo era posible aínda sendo consciente da dureza e das dificultades. Agora xa non sei o que é posible porque a vida me sorprende con historias coma esta un día e outro día tamén.
E que non nos decatamos de que esta situación vén cara nós desde hai moitos anos? Como é posible que persoas con suposta sensibilidade social pensasen que hai 6, 8 ou 10 anos había unha boa situación para o emprego aquí? Como é posíbel que pensemos que os galegos e as galegas xa teñamos conseguido os nosos dereitos como nación? Como é posíbel que acreditemos en que todo está feito no avance das mulleres na sociedade? Que virá por si só e que é marabilloso, como contan algúns teóricos de bata branca, dicíndonos que a empresa social do futuro estará dirixida por mulleres, por exemplo. Desexos interesantes mais supoño que tamén interesados e manipuladores.
E que non somos conscientes da riqueza que estamos perdendo? Mulleres, como a suposta Rosa que naceran nun país desprezado, nunha clase social asoballada e cun xénero desterrado foran quen de asomar a súa cabeza e a súa voz no templo dos tempos.... E agora como continuar?...
Tan só espero que non perdamos a memoria, que non deixemos ir a forza dos nosos soños correr coa dor que nos trouxeron todas estas desgrazas abafantes. Porque aínda temos no recordo ideas marabillosas que foron creando xuntas miles de persoas. Porque aínda está vivo ese desexo de dignificármonos como colectivo, como comunidade, como o que somos ou queremos ser. E... agora máis que nunca, non debemos esquecelo senón reavivalo, como se reaviva un lume afogado para volver prender e así dar novamente calor e conforto.
