Hai historias que nacen antes de poñer por escrito a súa primeira palabra. Alma de elefante é unha delas. Apareceu en forma de debuxo trazado a lapis por unha man infantil e descoñecida. Estaba plasmada nunha cuartilla escolar que atopei en Banteai Srei, templo pertencente ao complexo de Angkor en Cambodia. Nela reflectíase a paisaxe que tiña ante os meus ollos: o templo, as vivendas, os arrozais, a selva... E, ao lonxe, nunha viñeta independente pero conectada por camiños co escenario principal, un grupo de nenos e nenas correndo e xogando por un sendeiro. Tras eles, unha última figura subida nun gran animal: o elefante.
Aquel debuxo era unha historia en si mesmo. Deixar testemuña do que nos rodea constitúe unha pulsión natural do ser humano. Pero, por máis que pretendamos ser fieis á realidade, cando a filtramos a través da nosa individualidade imprimímoslle a pegada do subxectivo. Así nace a arte. E nunca é tan fluída e espontánea como na infancia. Por iso os nenos e nenas adoitan ser de forma inconsciente sorprendentes artistas.
Por esta razón, escribir literatura infantil é unha das formas máis extraordinarias que coñezo de achegarme á realidade. Máis que un estado evolutivo, a infancia paréceme un lugar. Un lugar en presente, coa súa propia forma de comprender o mundo, cos seus ritmos. Todo o que ollamos desde este espazo resulta enorme, tal vez incomprensible, pero tamén profundamente equilibrado. No lugar no que o mundo comeza non hai cabida para as hipocrisías que transforman a nosa visión na adultez. A mirada dos nenos é exacta. E crear historias para eles e elas supón asumir o reto de ser contemplada por uns ollos que miran desde ese lugar xa formado e, ao tempo, en constante cambio.
Un elefante fai cousas de elefante, coa mirada posta na selva, igual que os nenos e as nenas fan cousas da infancia, coa mirada posta no mundo
Creo que comprendemos axiña a realidade, pero tardamos en asumir á súa falta de sentido. Porén, adoitamos colocar aos nenos e nenas nunha burbulla imaxinaria, tal vez porque non somos capaces de explicar o que nos rodea. Pero o mundo é un ecosistema. E os nenos e nenas forman, desde o seu lugar, parte da vida que creamos. Porque quedar fóra dun sistema, vivir no seu borde, só acrecenta a necesidade de comprendelo.
Por iso en Alma de elefante, as cousas non son o que parecen, nin o pequeno nin o grande, nin o débil nin o forte. Nin o que está dentro ou fóra. Os seus protagonistas son Suy e Lawen, dous irmáns xemelgos que viven no sueste asiático. Suy é o encargado de coidar de Lawen. Ela é autista, malia que esta palabra non figure na historia. Lawen simplemente é. Como é o elefante. Como somos todos nós. As etiquetas desta historia son outras: bolboreta e elefante. Estes son os roles que a anciá eremita Champey outorga aos irmáns. Pero dun modo diferente ao esperado. Porque Champey revela a Suy que el é a bolboreta e a súa irmá o elefante. E Suy minte á súa familia contando a historia ao revés para defender o que considera seu como coidador da súa irmá, como futuro home. Por máis que sen a súa alma de bolboreta nunca emprenderían o camiño na procura dun lugar de lenda: Ru. Tan parecido a Ítaca ou Shangrilá. Tan parecido ao lugar da infancia.
A literatura infantil busca na súa esencia achegarse a ese espazo, respectalo, amplialo e comprendelo. E faino partindo da esencia. Alma de elefante é a historia de dous irmáns que salvan un elefante dun destino fatal. Pero tamén de como se salvan eles nun intercambio de papeis, na concesión da posibilidade. Na dicotomía entre seguir a orde marcada ou reconstruíla para achegala ao lugar desde o que se mira. Un elefante non pinta, non xoga á pelota, non pasea turistas. Un elefante fai cousas de elefante, coa mirada posta na selva. Igual que os nenos e as nenas fan cousas da infancia, coa mirada posta no mundo. Tratando de comprender, de formar parte, de ser. Esperando que nós volvamos tamén a nosa mirada cara eles e elas, que escoitemos e contemplemos a realidade que nos presentan para valorar todo o grande que se esconde no pequeno. Nos debuxos feitos a lapis, capaces de crear universos propios. Nas súas palabras.
Na exactitude dos seus ollos.
