Opinión

Deixádenos remar

"Fun rica e fun pobre. Ser rica é mellor”. Adoro esta frase. A elegancia coa que caga polo romanticismo bobalicón co que tantas veces se ten disfrazado a estética da pobreza na literatura. A frase pertence á cantante e actriz Sophie Tucker, unha estadounidense de orixe ucraniana que seica cantaba burlesque e temas de vodevil coa cara pintada de negro, para salvar a eiva de non encaixar no canon de beleza que se esperaba na súa profesión. Eu imaxínoa coma unha sorte de femme fatale vividora e sarcástica, intelixente, curranta, independente. Xusto o tipo de referente que tanto botei –e aínda boto– de menos, máis aínda se falamos de referentes femininas.

Deixádenos remar é unha novela poboada de Sophies Tucker. De mulleres e homes que viven coa certeza de que “ser rica é mellor”, mais que non abandonan a súa dignidade como persoas para conseguilo. Traballan, loitan, soñan, estudan, viaxan, sofren, aman e odian.

Mesmo nalgunha ocasión burlan as normas e cagan polo sistema. ‘Deixádenos remar’ ten un algo de vodevil, coa súa boa dose de humor e de situacións disparatadas, pero tamén ten o seu aquel de farsa, de ridiculización, de caricaturización. 

Deixádenos remar é a historia dun arrabalde semi-urbano, semi-rural, periférico, un lugar fronteira no que conflúen dúas formas de vida radicalmente diferenciadas: veciñanza de clase traballadora fronte a veciñanza adiñeirada. O que somos fronte ao que queremos ser. Si, é unha novela pensada desde a loita de clases, ese concepto do que xa ninguén fala porque, segundo nos din, agora xa todas somos clase media e, por ende, vivimos na comodidade e na fartura. Mais aquí a autora, filla de gandeira e encofrador e que leva conta escrupulosamente dos anos e dos meses cotizados na seguridade social, acredita na importancia de chamarlle ao pan, pan, e ao viño, viño. E a estas alturas non se obviar que non só non desapareceu senón que se intensificou a explotación á clase traballadora en moitos ámbitos sectoriais, agudizándose a precariedade laboral dun xeito alarmante –pensemos, por exemplo, nas empregadas dos servizos de axuda no fogar, nas condicións das traballadoras da hostalaría, ou na pseudo-escravitude dos repartidores-riders–. Nin que dicir ten que a autora caga pola mitoloxía do capitalismo neoliberal que equipara globalización e capitalismo progreso ou con mellora das condicións de vida.

Por iso a novela transcorre nun arrabalde ficcionado que ben podería ser un arrabalde calquera dos nosos días, e que o mesmo existe un igual no mundo real, e vai transitando polas casas e polos pisos da veciñanza da zona humilde. En realidade, o libro está concibido de tal xeito que a persoa que le vai facendo un percorrido polo barrio e vai mirando pola fechadura de cada unha das portas e apañando retallos da vida diaria das súas habitantes, que vén sendo a vida común da xente común que, no fondo, é o que somos todas. Certo é que no interior destes fogares humildes pairan os nosos medos colectivos de hoxe en día: o desemprego, o desequilibrio mental e emocional, a dependencia na vellez, a precariedade, a emigración; mais tamén cohabitan esas aspiracións universais que temos como seres humanos: as ansias de éxito, o desexo de ter unha vida mellor, os grandes amores, a ilusión de abarcar o mundo enteiro.

A grandeza da vida diaria e os pequenos-grandes dramas da sociedade actual poboan este barrio de Sophies Tucker do século XXI. Sophies Tucker que non dubidan en recurrir á protesta activa fronte ao que consideran unha invasión do seu territorio por parte de familias ricachas, e que o mesmo se arman de ladrillos que de enxeño para afortalar o seu espazo e a súa posición no mundo. É a súa unha declaración de intencións que, de ser lectoras de María do Cebreiro, expresarían nestes seus versos:

“Chamádeslle violencia á nosa paixón pola verdade. / Non hai ferida sen sangue, nin tempo sen historia. / Nós non batemos na porta do mundo para entrar. / Nós batemos na porta do mundo para que non durma”. 

Comentarios