Cando aínda era un neno, polo San Xoán, ía sempre coa miña avoa Sabela á Cavada Nova, coma peregrinos dunha relixión primordial, á procura das herbas máxicas do tránsito solsticial. Con elas compoñiamos a auga do renacemento e da catarse cos epicúreos efluvios con que nos agasalla a natureza. Unha das herbas que nos levaba tan lonxe da casa era o tomiño; nacía a rentes do chan e desprendía un arrecendo especial, inesquecíbel. Era o incenso sagrado que os fenicios esparexían na Ara Solis, sen el a augha alquímica non se axustaba á secular receita da bisbarra de Cobres. Así, co fervor propio dos ritos sagrados, colliamos a auga das fontes parroquiais e deixabamos na talla as herbas a remollo, agardando polo orballo seminal da noite efémera. Sen antes esquecernos tirar o chopo de flores amarelas ao tellado para escorrentar as meigas e a Santa Compaña. Unha fermosa cerimonia que sobreviviu á persecución de Martiño de Dumio, o infatigábel represor medieval das antigas crenzas. Nin un santo tan renomeado puido borrar a memoria dos tempos primordiais.
E os segredos do bosque sagrado foron transmitidos pola tradición oral de xeración en xeración. Nas orixes, os iniciados reuníanse nos confíns da parroquia arredor do baril druída Ardán, no fío do lusco fusco, mentres o sol se puña tras das Illas dos Deuses. Alí, ao abeiro de carballeiras e amieiros, elaboraba a alquimia do solsticio abrindo a mente a un mundo de epifanías marabillosas cantadas polos bardos das idades. Nesa noite nutricia, na que os sentidos gozaban do arume da suave brisa mariña, coas ninfas do Ulló danzando ceibes na praia do Aradoiro arredor da fogueira purificadora, era posíbel transcender a rutina cotiá, descubrindo o arcano da existencia humana.
Relatan os adeptos que Ardán mesturaba a lume lento no atanor, o seu forno cósmico, as herbas transcendentes desvelándolles aos humanos a sabedoría dos séculos, o pasado e o futuro, o ciclo do universo na súa irredenta complexidade. A poción alquímica abría a porta da hipermente e todos os misterios eran revelados na noite máxica do paso. Por desgraza, a fórmula que nos chegou do druída do Morrazo é incompleta. Sabemos que tamén utilizaba o visgo sagrado das carballeiras mariñas da Travesada, o fento e o romeu de Fonteseca, o loureiro do Pazán, a flor de sabugueiro do Liñeiro e a herbaluísa da Maceira. A poción completábase cos mentrastes das gabias húmidas da Casa Nova, o fiúncho da Granxa, as rosas da Revolta, o ourego do Caeiro, a abeloura da Vixía e os estralos dos camiños frondosos das Ubeiras.
Pero había algo máis, un compoñente transcendente e irrepetíbel, perdido entre os recónditos pregues da memoria dos séculos. Quizais a herba esquiva da inmortalidade que lle fora negada polos deuses a Xilgamés, empeñados en que os humanos non alcanzasen a omnisciencia. Coma unha lembranza dese pasado mítico, as vellas crenzas aínda recomendan realizar as ablucións matinais mirando ao leste mentres sae o sol renacido; o remedio máxico contra a vellez. Aínda cómpre seguir na busca, vencendo os sempiternos san martiños empeñados en borrar a memoria colectiva primordial.
