Subtitulado “Parrafeos co pobo galego” e impulsado por Valentín Lamas Carvajal, O Tío Marcos d´A Portela conseguiu un notábel éxito. A cabeceira toma o nome dunha figura histórica que viviu en Pontevedra a comezos do século XVIII e foi Martín Sarmiento quen primeiro nos falou del e quen o incluíu entre os protagonistas das súas coplas galegas.
Na declaración lémbrase que ao Tío Marcos sucederon nos anos inmediatos outras oito publicacións escritas tamén en galego: A Fuliada, O Galiciano, A gaita gallega, Galicia, A Tía Catuxa, As Burgas, O Labrego e A Monteira”. Mais esquécese unha que o precedeu: O vello do Pico-Sagro, esta si a primeira publicación escrita integramente en galego e 16 anos antes.
En galego e en verso
Se O Tío Marcos se inspira na personaxe histórica de que nos fala Sarmiento, O vello do Pico-Sagro entra plenamente no imaxinario colectivo galego e na defensa da súa singularidade a partir da lenda do Pico Sagro.
Mostra literaria desta referencia foi a publicación do poema “A fonte do Pico Sagro”, de Marcial Valladares Núñez, no número 19 , 1 de xullo de 1861 de Galicia. Revista Universal de este Reino e Francisco de la Iglesia escribiu O régulo do Pico Sagro, un conto de carácter mitolóxico no que nos narra cal foi a orixe do famoso monte dos arredores de Santiago de Compostela chamado na altura Pico Sagro e hoxe relatinizado en Pico Sacro. O propio autor sinala que aprendeu este conto cando era un neno, exactamente no ano 1838, cando tiña once anos, e resulta moi significativo que leve por subtítulo “Contos de meu avó”. Foi publicado no número 14 de Galicia Moderna, 2 de agosto de 1885.
O vello do Pico-Sagro, primeira publicación periódica escrita integramente en galego, saíu do prelo o 3 de marzo de 1860
O vello do Pico-Sagro, primeira publicación periódica escrita integramente en galego, saíu do prelo o 3 de marzo de 1860. Viron a luz cinco números, impresos na imprenta do Hospicio Provincial da Coruña. O seu especial carácter non se limita só ao feito de estar escrito en galego, senón tamén aos contidos e ao estilo, os cales están máis preto da literatura popular e dos romances do que do xornalismo. En realidade O Vello do Pico-Sagro é un longo romance que ocupa a totalidade dos cinco números e que está escrito en versos octosílabos agrupados de catro en catro á maneira das coplas populares.
Porén, a temática do romance é un asunto da máxima actualidade: a campaña militar das tropas españolas en Marrocos levada a cabo durante os primeiros meses de 1860.
O tema principal da publicación é a guerra de África, narrada desde unha perspectiva galega por Don Bastián
O tema principal da publicación é a guerra de África, narrada desde unha perspectiva galega por Don Bastián, mais hai tamén información e opinións sobre temas de actualidade que nos permiten saber como eran as romarías ou como vivía a xente.
Todos os números están asinados por Mingos Gallego, pseudónimo de Francisco Mª de la Iglesia, ou talvez do seu irmán Antonio Mª.
Xa ven, aí naceu, 16 anos antes que O Tío Marcos, o xornalismo galego. Galego, en verso e focando a realidade do país.
