Parece que en Ferrol existiron dúas fábricas de lapis, unha en Canido e outra en Ferrol Vello. Catro mil e cantas toneladas demolidas de cascallos? Ao predio da antiga Hispania, no alto do Porto, poderiamos trasladar o busto do grande debuxante Camilo Díaz Baliño pois na abraiante obra O lapis do carpinteiro de Manuel Rivas disque era el quen espellava co lapis, no Pórtico da Gloria, aos seus compañeiros de presidio antes de ser asasinado polo fascio.
Ferrol podería ser unha potencia lapiseira como o foi nos anos trinta do pasado século con aqueles fermosos lapis de grafite marca Johann Sindel. Aquela fábrica de homes emprendedores e mulleres traballadoras puido seguir mantendo as chemineas vivas se o desenrolismo dos 60, con aquel Plan de Estabilización franquista, non a abocara a unha obsolescencia inevitabel coa liberalización dos mercados.
Cando meu pai nos levou a dous irmaos e máis a min un sábado a visitar aquela fábrica de Hispania, aló polos anos 70, a min, cos ollos de nena, pareceume un grandioso edificio misterioso. Daquela endexamais imaxinaría que se poideran chegar a fabricar ate 180.000 lapis ao día, como aquel que nos agasallaran.
No ano 81, cando marchei a estudar a Compostela pechouse a Hispania. Logo virían as ratas, o lixo e o esquecemento
No ano 81, cando marchei a estudar a Compostela pechouse a Hispania. Logo virían as ratas, o lixo e o esquecemento. Máis adiante, as ratazanas. Eu teimava en encher libretas riscadas con apontamentos sempre a lapis e así tamén suliñava os livros a recensionar. O bolígrafo era para escrever ás presas, para tomar apontamentos durante as aulas. Aínda gardo unha daquelas libretas sobre A familia, a propiedade privada e o Estado de Engels e, tras varias décadas, non se borrou nen unha coma. Non poden dizer o mesmo quen perderon 64 Gb nun lapis de memoria, todo un mundo de datos a dispor de calquera desalmado que a golpe de clic os poderá subir a calquera dispositivo ou a esa nube misteriosa e aristofánica onde xace sedente o novo deus do ceo virtual.
A escrita a lapis é meditativa e carosa. Obriga a unha lentitude e esforzo do que carece o bolígrafo ou o tecoleado das computadoras. Cada pouco gozamos das pausas do afiado, o ulido da madeira ou do grafite fainos sentir que escrever é un acto ritual da tribo, un elo da cadea do povo. Algo así como as candeas acesas da Compaña na noite que lle meten na man ao que vai de vivo na procesión dos mortos.
O lapis garda a memoria de nós, o mesmo que Hispania no alto do porto ferrolán gardava a memoria de quen fumos, incluso antes de nacer
O lapis garda a memoria de nós, o mesmo que Hispania no alto do porto ferrolán gardava a memoria de quen fumos, incluso antes de nacer. E anque hoxe teñamos lapis escaner, electrónicos de punto motor e incluso electroestimuladores eu sigo acreditando na beleza vital do lapis como instrumento primitivo onde fixarmonos as lembranzas. Quen sabe cantos lapis ferroláns vivirán aínda nas gavetas de galegos, leoneses, franceses ou ianquis. En cantas linguas terán verquido o seu grafite!
Dáme en cismar nun mundo de colapso enerxético onde o lapis recupere o terreo gañado polas pantallas. Sen enerxía para comunicármonos, que será entón das novas xeracións que a duras penas son quen de escrever a man a lista da compra. O grafite, en troques, é relativamente abondoso na natureza anque os galegos non sexamos productores. Abonda en China, India, Corea, Canadá e Brasil. (Lembro que Grafite é aquel dianteiro brasileiro que denunciara o racismo do futebol non há moitos anos. E ese Grafite macaco na banana tamén teriamos de lembrala para non baixar a guarda). Agardo que alguén sabido do asunto me poida informar de onde traían o grafito na Fábrica de Lapis de Hispania. Pode que do esgotado xacemento da mina de Guadamur en Toledo.
