Imaxes dun bote de spray: unha viaxe a partir dun libro de John Berger e Anne Michaels vertido ao galego.

A editorial Chan da Pólvora vén de publicar unha emotiva xoia de entendemento entre John Berger e Anne Michaels, na que, páxina a páxina e lembranza a lembranza, debullan un relato sentido das súas impresións arredor dos ferrocarrís. Trocando miradas, ideas e voces, andando polas beiravías das estacións ou subindo aos vagóns, ambos os dous escritores amorean como un tesouro os sons e as cores da memoria. Neste intercambio, Berger, aberto sempre ao decorrer dos tempos, refírese a esa escrita “que medrou a carón das vías férreas” construída con “palabras dun bote de spray”, a mesma que ás veces nace como graffitis políticos ou berros de amores e desamores, e outras moitas, desgraciadamente, como borranchos sen mensaxe, que só feren o patrimonio. Fai pouco, no interior dun vagón do metro londiniense, apareceu unha pintada que atinaba a interpretar cuns debuxos figurativos, nidios e sinxelos, a praga do coronavirus. Os protagonistas eran uns ratos que enredaban coa mascara mentres viaxaban ao carón dos pasaxeiros na súa rutina diaria. Os responsábeis do metro déronse presa en facer desaparecer aquel refugallo de rebeldía, ficando con aquel acto de esparexemento artístico. Pouco despois, cando o estrago non tiña remedio, Banksy facía pública a autoría cun vídeo no que se aprecian as pegadas da intervención: entrando no metro, embozado nun traxe protector e armado con aerosois e patróns varios, e xa en camiño, rápido e áxil, rematando a obra con suficiente tempo para non pór en perigo o seu anonimato. Non é a primeira vez que o inglés se involucra con situacións solidarias. O mural de Bristol ou o cadro dun neno xogando cunha moneca vestida de enfermeira, que o rapaz prefire como heroína, son outros exemplos do seu compromiso en tempos de pandemia. Coñecidas son igualmente as actuacións na zona de Gaza, relativas ao conflito palestino, ou na sala Bataclán en París. Banksy traballa co concepto clásico de “imitación da natureza”, proxectando a vida dos que sofren, creando non só momentos de “beleza feliz”, senón dando a cara por dramas individuais e colectivos, coa intención sempre de deixar indicios das traxedias da época. Antes que Banksy, o americano Keith Haring fixo da creación en murais de todo o mundo a súa loita particular contra o sida. A enfermidade, a pobreza ou as drogas servíronlle de pretexto para a reivindicación desde a pintura. Nos anos 80 levou a cabo nun barrio marxinal de Barcelona un gran mural coa frase Todos juntos podemos parar el sida, recuperado máis tarde polo Macba. Ben sabía Berger que a historia tense necesariamente que contar hoxe desde os graffitis artísticos, desde esas obras nas paredes, que tamén forman parte xa da paisaxe de Vigo, Carballo, Ordes, Cambre ou Ferrol.