Unha campaña popular demanda presenza do galego nas plataformas audiovisuais

HBO, Netflix, Disney+, Prime Video ou Movistar+ son espazos que a cidadanía galega transita con frecuencia, mais nos que o seu idioma permanece excluído. "Chama poderosamente a atención que, en plataformas que basean o seu negocio na difusión de producións en diversas linguas, o galego continúe ausente tanto na produción orixinal como na estranxeira", apunta a campaña que arrincou o pasado domingo en change.org, pedindo precisamente a consideración da nosa lingua na produción, na tradución, na dobraxe e no subtitulado. "As persoas galegofalantes debemos ser consideradas un público e clientas en pé de igualdade coas das demais linguas", expón na petición Tras ela atópanse María Reimóndez e Eric Dopazo, que a botaron a andar desde a súa perspectiva de consumidoras, procurando visibilizar unha demanda -das poucas leis que o mercado entende- que ten moito detrás. A idea xurdiu de maneira natural: "É evidente que hai unha desigualdade manifesta na presenza do galego nestes espazos", denuncia como detonante Reimóndez. Dopazo sinala a inacción da "Área de Normalización Lingüística", ao que Reimóndez suma que "visto que quen ten a responsabilidade e a obriga de reclamalo non o vai facer, debe ser a cidadanía a que se mobilice". Peza fundamental para a normalización A presenza do galego nestes lugares, que están a cambiar as formas de consumo favorecendo o visionado en versión orixinal subtitulada, é unha cuestión que toca ámbitos moi diferentes, desde a xustiza até a creación do emprego. "As persoas galegofalantes debemos ser consideradas un público e clientas en pé de igualdade coas das demais linguas", expón na petición, á que calquera persoa pode sumar virtualmente a súa sinatura. Dopazo coloca ademais o foco nas persoas que non tiveron contacto coa lingua, desde as neofalantes, galegas ou estranxeiras, até as crianzas. "A miña xeración tivo o Xabarín", destaca, salientando a recente iniciativa popular da Mesa pola Normalización Lingüística a prol dunha canle para a infancia e a mocidade 24 horas, cunha App actualizada, cuxo prazo de recollida de apoios se estendeu até o 2 de abril. O mozo tamén relata como soubo hai relativamente pouco que "toda a saga de Harry Potter estaba dobrada ao galego". Os oito filmes atópanse no catálogo de Amazon Prime, mais sen acceso á opción galega. Se cadra nun caso coma este sería tan sinxelo como ter a vontade institucional de ceder ese traballo da CRTVG. Outro exemplo: a exitosa serie de Breaking Bad ouviuse en galego antes que en español, pero emitida de madrugada. Xa no Nadal de 2019 A Mesa, a Asociación profesional de actores e actrices da dobraxe de Galiza (APRADOGA) e a Asociación Galega de Profesionais da Tradución e Interpretación (AGPTI) pedían á Xunta que facilitase o lexendado e a dobraxe dos filmes e series que ofertan as principais plataformas chegando a acordos con elas, tal e como fan os gobernos euscaldún e catalán desde hai anos, incorporando aos catálogos uns recursos dos que xa dispón a CRTVG. E é que aínda que estes contidos existen, moitas veces non se atopan dispoñíbeis. De feito, a Galega obrigou en 2013 a fechar a web Xeración Xabarín, baixo ameaza de emprender accións legais, un espazo creado polas seareiras do programa ante o desleixo da canle pública por facilitar o acceso aos debuxos. Desde as redes da entidade argumentaban a responsabilidade de "vixiar a propiedade intelectual". Alén de aproveitar esas dobraxes xa existentes, Dopazo menciona a necesidade de "revitalizar o sector, que sempre foi 20 pasos por diante doutros países". Ligado a todo isto atopamos ademais o tema da tradución no sector audiovisual, unha realidade que Reimóndez, desde o seu labor profesional, coñece de primeira man: "Temos moita xente formada, que se ve obrigada a traballar en castelán". O labirinto da produción "É irrisorio que haxa producións como 3 caminos en castelán", denuncia Reimóndez a respecto dunha das últimas estreas de Amazon, este xaneiro, financiada con 1,5 millóns por parte da Xunta, a través dunha convocatoria específica de 2018 para proxectos que fomentasen os valores do Camiño de Santiago, de cara ao Xacobeo 2021. Sen maior vontade institucional, a oferta en galego destes catálogos, inmersa na voráxine de series, redúcese a dous títulos: O sabor das margaridas (Netflix) e Auga seca (HBO). A primeira estivo entre as producións en lingua non inglesa máis vistas en Reino Unido e Irlanda, para quen aínda fique co prexuízo que a lingua poida supor. Auga seca vén da coprodución de Portocabo coa portuguesa SPi, para TVG e RTP, igual que Vidago Palace, filmada esta última maioritariamente en portugués. Sen querer entrar en debates normativos ou de relación coa lusofonía, Dopazo comenta a necesidade de reclamar a elaboración de contidos con sotaque galego. "O audiovisual é un dos espazos máis potentes de perpetuación da lingua e creación de autoimaxe", sintetiza Reimóndez Esta demanda xorde ademais nun contexto que liga coas recentes problemáticas da entrada do castelán da Galega. "O audiovisual é un dos espazos máis potentes de perpetuación da lingua e creación de autoimaxe", sintetiza Reimóndez, que no noso caso acusa unha infrarrepresentación, con grande impacto na autopercepción, que se espalla desde TVG a outros espazos. A Galiza e a súa lingua fican decote reducidas a escenarios e paisaxes, cheas de tópicos onde o galego non existe. A serie El desorden que dejas, estreada en Netflix, preséntase como un dos últimos exemplos, que se suma a outras producións para televisión estatal como Fariña ou Néboa nas que se emprega o castelán con acento galego e algunhas expresións con selo local. O galego reducido a un "sotaque local" O uso desta estratexia implica para Reimóndez a imaxe do galego "xa non como un dialecto, senón como algo residual ou exótico", tal como acontece nas literaturas coloniais. Nacen así produtos "locais, pero producidos por e para unha ollada externa", engade a escritora, que non teñen "nada que ver coa realidade excéntrica na que convivimos", referíndose aos conflitos sociolingüísticos que sería ben interesante retratar, mais que polo momento non aparecen. "É gravísimo. A imaxe que se transmite é que os galegofalantes non existimos", critica Reimóndez, "e non é certo. Para iso sería preferíbel que se fixese en castelán neutro". "É gravísimo. A imaxe que se transmite é que os galegofalantes non existimos", critica Reimóndez, "e non é certo" E é que o galego reducido a un "sotaque local" remata sendo "un obxecto de museo", algo que Reimóndez conecta coas políticas do PP, mesmo desde antes da entrada de Feixoo, que van no senso de considerar o galego como "lingua estranxeira que se ensina na escola desvinculada desa realidade sociopolítica incómoda", que levaría a considerar aspectos como as marcas de clase. A lexislación estatal O pasado ano o Consello do Audiovisual de Cataluña (CAC) presentaba alegacións ao proxecto de Lei xeral de comunicación audiovisual, que traspón a directiva 2010/13/UE, centrada nunha actualización da normativa que incorpore servizos de televisión baixo demanda, como Netflix ou HBO, e plataformas para partillar vídeos, como YouTube. Actualmente a cota de financiamento de proxectos en linguas propias é de 5%, mais o CAC reclamaba pasar, na liña doutros países europeos, a 10%, coa metade dedicada a catalán, euskera ou galego; ou polo menos unha porcentaxe consonte ao peso de poboación do conxunto de territorios con linguas cooficiais.