Como arricha esta nena! Que arrichada está! dixemos máis dunha vez ante unha cativiña que espile e medra mostrando os seus avances e botándose de maior. Naturalmente, é unha gabanza.
Empregamos tamén o verbo en sentido crítico ou burlesco : Mira ti o vello, como arricha! Neste caso non se botaría de máis maior senón de mozo, presumindo.
Trátase dunha palabra moi característica da nosa lingua. Tanto é así que é usada con frecuencia por galegos e galegas falando en castelán pensando que o verbo arrichar existe nese idioma. Ocorre o mesmo que con outras palabras nosas (esmagar, reseso, colo ou pota) que non existen en castelán.
O verbo arrichar non é pronominal, reflexivo, como erroneamente sinala o dicionario en liña da Academia Galega. Nin tampouco é exacta a definición que del dá.
Diciamos que a cativiña do exemplo era espelida, e o verbo espelir tampouco non existe en español : o seu equivalente sería espabilar. Espelido é sinónimo de esperto, vivo, rápido, intelixente, agudo, etc.
Algunhas locucións idiomáticas que caracterizan unha persoa espelida son Sentir nacer a herba (a frase completa sería Sentir nacer a herba baixo os pés), apañalas no aire ou sentilas vir, por exemplo :
É dos que senten nacer a herba baixo os pés
Éche moi lista, apáñaas no aire
Non a enganan doadamente, sénteas vir.
E comparanzas como :
É fino como a lá de gato,
É listo coma un allo.
Claro que tamén espelir (como o castelán espabilar) é sinónimo de moverse, darse presa, andar rápido, etc.; sinónimo, logo, de bulir e mais de xurdir cando ten este último significado :
Vai bulindo para a casa, que te están esperando !
Xurde, neno, que senón non chegamos !
E para despedida lembraremos hoxe un vello pregón con que as peixeiras ambulantes coruñesas e doutros portos de mar proclamaban a frescura das sardiñas que levaban na patela :
Van bulindo !
