“Lin o que escribía do seu fogar: 'A casa loitaba bravamente”
Manuel Rivas. 'As Voces Baixas'.
As campás soaron ás seis da mañá na coruñesa parroquia de Santo Vicenzo de Elviña. Pero nin chamaban a misa nin alertaban dun lume no monte nin daban pé á alborada do día da festa. Desta vez, zoupaban contra o invasor. Estaban chegando os antidisturbios.
Quince furgóns, homes armados, policía estatal –autodenominada “de intervención” pero con escasa sensibilidade artística- e tamén a municipal tomaban ao asalto un espazo case bucólico que, no entanto, é tamén coñecido por unha napoleónica batalla e pola súa indócil vida propia, convertida en literatura por un dos seus, o Manuel Rivas que alí centrou o seu libro As Voces Baixas. As humildes que, segundo defende o autor, sempre son as que en realidade pagan a pena.
E ás seis da mañá, agochadas tras do ruído que desde a capela advertía á veciñanza da teatreira pero ameazante montaxe de grilleras e cascos guerreiros con escudo oficial, as voces baixas eras as das quince persoas que, somnolentas pero embravecidas, esperaban dentro das paredes condenadas, dispostas a resistir por unha casa que significaba moito máis, por exemplo, as vidas dos seus propietarios: Isabel -75 outonos- e Álvaro, o seu fillo. Segundo mandato do concello, ao seu fogar quedábanlle tres horas de existencia. Intereses inmobiliarios lle adxudicaran pena de piqueta. E desafiuzamento. Á forza. Manda quen manda. Non sempre de forma xusta. Por iso non tod@s acatan.
As disque forzas da orde (da recibida desde o poder máis insensíbel, concretamente) compuxeron un esaxerado perímetro de seguridade
![Publicidade 196259]()
Noite pechada ao amencer e os dous bandos xa estaban preparados, malia que só un gardaba submisa formación. Armada, claro. Seguindo preparados plans manu militari, as disque forzas da orde (da recibida desde o poder máis insensíbel, concretamente) compuxeron un esaxerado perímetro de seguridade, cuxa principal función era afastar a xente, que debe ser un perigo. Tamén provocar retencións de tráfico, grande contradición tendo en conta que os mesmos que causaban ese problema son os encargados de resolvelo. Mais todo gobérnase coas mesmas mans. As que teñen porra e mancontro e as que ditan desde o pazo. Tamén mediante papeis con palabras terríbeis. Como a que a fría linguaxe da xudicatura manipulada chama “lanzamento de vivenda”. E demolición. Seica hai que deixar paso ao tixolo, a estas alturas.
20.000 vivendas sen ocupantes
Como neses xoguetes para nen@s, resulta que cando a burbulla estoupa quedan pequenas partículas de xabón polo aire, que se cre que desaparecen, pero pode ser que non cando representan un gran negocio. E o cemento construtor négase a morrer na Coruña de Carlos Negreira, o alcalde responsábel de deixar a unha familia -a moitas máis en realidade- sen o fogar que foi antes o de dúas xeracións súas pero que agora caeu sentenciado por unha operación innecesaria socialmente, só desexada en certos despachos insaciábeis. Na urbe existen arestora 20.000 vivendas sen ocupantes. Porén, a especulación non renunciou ao chamado Parque Ofimático, un xigante caníbal que construirá novos edificios tirando de cartos públicos na entrada da cidade e para o cal foi necesario despexar das súas aos propietari@s, aos que ademais se lles toleou a cabeza ao impoñerlles estrataxemas enganosas que lles recortaban dereitos ao convertelos nunha especie de promotores que nunca quixeron ser. E que @s deixan na rúa. Isabel e Álvaro decidiron plantarse, porque a maiores a súa vivenda está afectada pola construción dunha pasarela fantasmal que @s técnicos non ven clara. Pero o importante era que ninguén adiara a operación vampírica, xa que as elites temen ás eleccións municipais de dentro de seis meses; non vaia ser que para entón muden as cousas e se lles frustre o banquete. Os comensais chámanse Aproinco (as empresas de construción da cidade) e o goberno local do PP, sempre colaborador cos da súa corda. Desde María Pita saíu a demanda de desaloxo. Ás nove da mañá tiña que executarse. Unha hora antes, activistas e veciñ@s da aldea xa se xuntaran por centos para protestar contra a inminente inxustiza. E para intentar parar a barbarie que ía deixar a dúas persoas sen a súa casa para construír outras que ficarán sen xente pero darán privados beneficios saídos da caixa pública, a que financia a trampa.
Á hora fixada, comezou a representación indigna. Lola Vilas estaba dentro, xunto a outr@s moitas persoas encadeadas á porta. Cóntao con nervio e indignación, sen pararse no correcto: “Dúas señoritas, con tacóns de agulla, chegaron todas chulas e dixeron en alto, todas cheas, que se procedese ao desafiuzamento e á demolición. Iso si, cando viron que lles sacaban unha fotografía puxéronse de costas. Entón foi cando a policía empezou mallar en nós sen piedade, sacándonos a rastras, con enorme violencia, brutalmente”. Namentres isto ocorría, unha excavadora comezou derrubar o muro da finca, sen mirar sequera se alguén estaba da outra parte, até a policía tivo que parala para evitar unha traxedia, ou para que non lle quitase protagonismo á que os tiña ocupados. @s activistas -entre eles o voceiro local do BNG, Xosé Manuel Carril; no exterior estaban outros representantes políticos como o deputado Antón Sánchez de AGE- foron identificados, tamén os donos da casa. Produciuse un desmaio -as forzas de seguridade obrigaron a que ambulancia dese unha volta na vez de abrirlle paso- e tamén algunha agresión contra os que se manifestaban desde lonxe. Que berraban contra o alcalde, contra a especulación, contra a inhumanidade. E -nunha marabillosa confluencia entre señoras da aldea e mozos urbanitas de aspecto borroka- conformaban un grupo plural e moi representativo diso que agora se denomina “@s de abaixo”. Érano literalmente cando comezaron aplaudir a súa delegación arriba. No teito.
Tres manifestantes subiron ao tellado
As voces baixas ían polo estómago. As altas saían das gorxas e tamén do cumio da casa resistente. Tres manifestantes subiron ao tellado para así impedir a demolición. Primeiro apareceu unha rapaza. Logo un sindicalista. Ambos partidari@s do anonimato que non pode sortear o que xa é, malia a súa incomodidade co termo, un símbolo. Roberto Rivas, aquel bombeiro coruñés que hai dous anos se negou a rachar a cadea que impedía o desafiuzamento da anciá Aurelia, alí estaba. No alto da dignidade. Para tormento dos plans da desfeita.
“Esta sempre foi unha aldea de resistencia”, dicía o escritor Manuel Rivas, presente no lugar, xunto a máis de 200 manifestantes. E de solidariedade, podía engadir. @s veciñ@s achegaban café nunha pota para que @s reunidos na protesta mitigaran o importante frío, que non dobregaba os tres de arriba, que loitaban en representación dos de abaixo, nun taboleiro trocado que poñía dos nervios ás forzas executantes, que paraban como podían os intentos duns mozos de cortar a circulación da principal vía de acceso á Coruña. Mesmo con dubidosas imposicións, como cando pretenderon prohibir a mobilidade dun grupo, sen éxito. Ou como cando expulsaron os que berraban desde unha finca propiedade duns veciños que a abriron para sumarse á onda solidaria. Resistente. E brava. Os antidisturbios foron desaloxados dese terreo que tomaran ilegalmente cando alí apareceu a súa propietaria. Marcharon con xesto de carraxe, pouco afeitos á humillación. Cabeza baixa, con casco e demais armamento, iso si.
Ataque ao fogar de Isa e Varo, ataque á memoria
O ataque ao fogar de Isa e Varo (así se lles coñece) tamén alcanzaba á memoria. “Esta casa era de pedra antes e alí estaba o zapateiro, que a min me fascinaba pola moto coa que andaba”, lembraba Rivas. Era aquel artesán familiar dos actuais donos. D@s expulsados que aguantaban, co apoio de tres no teito, outr@s no último piso. Por fóra, a policía local -en triste papel- xa rebentara o fecho. Porque os bombeiros da Coruña -compañeiros de Roberto- negáronse a participar do despexo. Afirman que a súa función non é botar á xente das súas casas. Servizo público do de verdade.
O importante era que ninguén adiara a operación vampírica, xa que as elites temen ás eleccións municipais de dentro de seis meses; non vaia ser que para entón muden as cousas e se lles frustre o banquete
Após tres horas de resistencia, dous axentes da municipal soben nunha especie de guindastre-ascensor a falar cos activistas do teito, que se negan a abandonar. Multitude de vehículos fan soar os seus claxons en apoio á mobilización cando pasan pola veciña Avenida da Vedra. Finalmente, Álvaro recoñece que non ten máis forzas e como tampouco se trata de infartar, que bastante sufrimento hai xa, pide que todo chegue ao seu fin. A tripleta insubmisa do tellado baixa sen opoñer resistencia. Son identificad@s pero non detid@s. Xa lles chegarán as represalias (“asumímolas” recoñece orgulloso Roberto Rivas, que xa fora sancionado cando Aurelia). Desde o chan, únense aos manifestantes do exterior, que @s reciben entre aplausos. Tamén están os propietarios dunha casa en cuxa aniquilación traballan operarios. Choran sen acougo. Son abrazados pola veciñanza e a xente de Stop Desafiuzamentos. Por tod@s. Como por Pilar Santiago, dona da vivenda do seu carón, que durante o despexo acusou de “prevaricador” o alcalde e desvelou que os propietarios da vella zapatería agora golpeada pola excavadora negáronse a aceptar unha vivenda do concello “porque teñen decencia e non van coller algo que necesita moita xente antes que eles”. Esta muller achégase a Álvaro, que tapa as bágoas cun pano. Dille: “Morremos, pero morremos erguidos”. A última hora da tarde, a vivenda extraída pola especulación xa padecía as amputacións da piqueta. Pero o seu esqueleto e o seu espírito seguía en pé.
E cando volvan soar pola mañá, as campás de Santo Vicenzo de Elviña xa non serán de alarma. Pero si de dignidade.
As imaxes da crónica son de José Cabalar, fotógrafo da Axencia Efe.
