“Calquera que traia un bombo, unha gadaña ou algo pode incorporarse ao fulión en calquera momento, acollémolo cos brazos abertos”, anima Secundino Fernández, alcalde de Viana do Bolo. O rexedor ilustra así o carácter participativo do entroido vianés, que comeza en reis e move todas as parroquias do Concello. “A xente das aldeas sae en fulión todas as fins de semana e fan ceas ou van visitarse unhas a outras até que a semana do domingo corredoiro xa empezan a saír todos os días”, engade Fernández.
Amais da figura do fulión –banda armada con bombos e diversos aparellos de labranzas que tocan ritmicamente e provocan balbordo nos desfiles–, o entroido de Viana do Bolo é considerado como un dos máis ancestrais da Galiza polas súas figuras características destas datas, que toman a súa máxima expresión no boteiro. Armado cunha máscara de madeira maciza que sostén unha pantalla feita de ferro e papel de seda –nomeadamente representa figuras como serpes ou sapos–, o boteiro pode chegar a cargar con até 10 quilos na súa cabeza. “O traxe supón un grande labor artesanal, a súa camisa é de cinta de raso e pode levar até mais dun quilómetro de tea”, puntúa Secundino.
Estas figuras, dun matiz esencialmente sinistro mais que alegre ou festivo, visten unhas esquilas –pequenas campaíñas colgadas do cinto– e chimpan e asustan locais e visitantes durante o entroido. “A xente que vai no boteiro sempre viste o traxe con respecto, porque non é un disfrace, é cargar con séculos de historia, lévase dentro e vívese moi intensamente”, explica o alcalde.
Guerra entre xéneros
Durante esta quinta-feira, xoves de comadres, as mulleres serán as únicas que poderán tirar fariña contra, por suposto, todo aquel home que se atreva a poñerse a tiro. A noite anterior, son eles quen as perseguiron para roubarlles unha prenda que colocar na lardeira, boneca que representa unha muller e que será colocada ao carón do seu equivalente masculino, o lardeiro.
Como é claro, o entroido de Viana do Bolo goza dunha grande riqueza de imaxes. Outro exemplo disto é a mula, na que unha persoa representa a criatura homónima e é guiada por outra persoa, que trata de controlar as turras do animal contra a xente. Esta acostuma aparecer tamén en desfiles como os deste domingo gordo, no que se reúnen carrozas, boteiros e todos os fulións do concello. “Amais do desfile, que dura arredor de tres horas, o domingo é o día mais espectacular para a xente de fóra: lese o pregón e celébrase a Festa da Androlla, unha das festas gastronómicas máis antigas de Galiza, na que o produto estrela é este embutido do porco. Chegan a reunirse máis de mil persoas”, detalla Secundino Fernández.
O clímax da festa
Após o domingo gordo, a celebración continúa na segunda feira cun entroido infantil e na terza feira co martes de entroido, no que se alcanza o clímax deste ciclo festivo cun grande desfile e coa queima dos lardeiros, colgados desde hai días na Praza Maior da Vila. Logo da cea, saen todos os fulións e xúntase na praza. Centos de bombos tocan continuamente, desde que entran até que prenden os lardeiros –cargados no seu interior de petardos ou outros materiais explosivos–, e continúan até que se apagan. “É un momento que pon a pel de galiña, o son continuo e repetitivo xunto coa visión do lume é un espectáculo que só pode verse e sentirse”, afirma Fernández.
Centos de bombos tocan continuamente, desde que entran até que prenden os lardeiros –cargados no seu interior de petardos ou outros materiais explosivos–, e continúan até que se apagan.
Como ben apunta o rexedor, o entroido en Viana do Bolo é algo “que se leva nos xenes” e ultrapasa “calquera cuestión cultural”. Como toda tradición, para vivila cómpre mergullarse nela e vivila en primeira persoa. “A xente de Viana leva isto desde pequeniña, é unha cousa que vives dunha forma moi especial, pasas todo o ano esperando polo entroido e cando chega séntelo cunha forza tremenda”, conta.
Só queda pois convidar toda aquela persoa amante do entroido, da festa, do ruído e da tradición máis popular a achegarse a Viana do Bolo durante estes últimos días nos que o carnaval bota ao aire os últimos fogonazos de troula.
[Esta peza creouse para o A FONDO especial sobre o entroido publicado xunto ao Sermos Galiza 283, á venda na loxa e nos quiosques habituais]
