Mans a terra: O primeiro día na horta

Poucas cousas hai na vida tan pracenteiras e satisfactorias como cultivar os nosos propios alimentos e colleitalos por unha mesma, ao longo deste pequeno cursiño descubriremos que non fan falla grandes espazos nin grandes materiais para cultivar as nosas verduras e hortalizas: un pequeno terreo, unha terraza, ou incluso unhas macetas son suficientes para iniciarnos na agricultura ecolóxica. Seleccionar o lugar onde cultivar O primeiro de todo é escoller o lugar onde cultivar, este dependerá das posibilidades de cada quen, o ideal é contar cun terreo ao aire libre independentemente do seu tamaño, pero no caso de vivir nun piso ou de non poder contar cun anaco de terra tamén é posíbel cultivar no interior da casa, incluso tendo un espazo moi reducido. Ter un terreo nos tempos que corren é unha sorte, xa que é un tesouro cada vez máis escaso, de ser así haberá que preparalo e acondicionalo minimamente antes de comezar a preparar a terra, asegurándose de que o espazo conte con auga preto, mais de non ser así poderemos instalar algún método para aproveitar a auga de choiva, aínda que algúns cultivos poden correr perigo en épocas calorosas. Outra das condicións a valorar é que non sexa un lugar moi sombrío e, por tanto, conte con bastantes horas de luz. Tamén haberá que fixarse no substrato e en que este sexa axeitado para plantar. O lugar que elixamos para a nosa horta deberá estar minimamente illado da entrada de mascotas que poidan desfacer o traballo realizado. Estas serán algunhas das consideracións máis importantes que haberá que ter en conta antes de comezar a traballar na horta. No caso de non contar cun terreo tamén é posíbel cultivar na casa, nun espazo máis reducido, pero que sorprendentemente vai ser máis proveitoso do imaxinado No caso de non contar cun terreo tamén é posíbel cultivar na casa, nun espazo máis reducido, pero que sorprendentemente vai ser máis proveitoso do imaxinado. Deberase escoller un lugar con luz para instalar os cultivos. No caso de contar cunha terraza ou balcón, este será un lugar ideal para instalar o pequeno horto, mais de non ser así deberase buscar un recuncho onde poder colocar algún bancal ou macetas. O ideal é que sexa preto dunha fiestra que posibilite o acceso á luz solar, pero, ollo!, todo en exceso é malo, tanto se se conta cun terreo como se se vai plantar na casa cómpre lembrar que non é axeitado que o sol dea continuamente sen ningún tipo de sombra durante todo o día. Polo que debemos asegurarnos de que teña un mínimo de horas en que goce de luz solar, mais que tamén teña descansos á sombra ao longo do día, pois, do contrario, os cultivos poderán verse afectados nas épocas de máis calor. Lugares e recipientes nos que plantar A segunda consideración a ter en conta son os recipientes onde imos plantar, no caso de contar cun terreo é o momento de decidir se imos plantar de forma tradicional (con sucos ou regos na terra) ou se imos crear bancais (estes últimos son moi recomendábeis, xa que facilitan moitísimo o traballo dunha tempada para outra e dan moito máis xogo na horta), nas vindeiras leccións veremos como crear os nosos propios bancais e con que materiais facelos, así como os tipos de bancais que se poden elaborar. Outra opción é desenvolvelo ao modo tradicional e ir plantando por regos. Isto dá un pouco máis de traballo porque dun ano para outro haberá que preparar de novo o terreo desde cero, e ademais será máis difícil plantar usando sistemas de asociación de cultivos etc. Unha das condicións que valoraremos ao escoller o espazo onde plantar, é que non sexa un lugar moi sombrío e que, por tanto, conte con bastantes horas de luz. No caso de plantar na casa deberemos observar o espazo que temos dispoñíbel e tentar sacar o máximo partido buscando a forma de colocar, por exemplo, macetas a varias alturas, combinar un pequeno bancal de mesa con macetas no chan ou colgadas... Os recipientes a utilizar deberán ter buratos na parte inferior para que a auga poida correr libremente e evitar que se encharquen os cultivos. Nas seguintes leccións veremos como moitos dos recipientes que temos pola casa poden cobrar unha segunda vida e reutilizalos para plantar os nosos propios cultivos! Ferramenta precisa A terceira consideración que non se pode esquecer é a ferramenta. Non podemos comezar a crear a horta sen algúns utensilios básicos como sacho, angazo, palote, regadeira, mangueira, pa, luvas... En caso de plantar na casa aforrarase parte do material, pero algún segue a ser indispensábel: debemos contar cunhas luvas, un angazo, un sacho e unha pa pequenas (existen materiais xa deseñados para este tipo de hortas caseiras e de dimensións reducidas), tampouco deberemos esquecer a regadeira ou algún tipo de recipiente que facilite o regado dos cultivos. Intentaremos sempre aproveitar ao máximo os materiais que poidamos ter na casa, xa que non se trata de crear un horto perfecto, fermoso, estético e de revista, senón de tentar cultivar os nosos alimentos na casa, investindo moi poucos cartos e reutilizando todo o posíbel os materias que poidamos atopar no fogar. Semente ou plantón? Un cuarto elemento indispensábel para comezar a cultivar é a semente ou o plantón, deberemos escoller o que mellor se adapte ás nosas necesidades, tempo, espazo e preferencias. O ideal é que se temos oco e un pouco de tempo para facer os nosos propios semilleiros nos decantemos por esta opción, xa que é unha forma de ir seleccionando as variedades que máis nos gusten, e tamén de autosuficiencia, tendo sempre ao noso dispor sementes para seguir cultivando sen necesidade de ter que mercalas. Ao longo do cursiño veremos tamén como gardar e conservar as nosas propias sementes dun ano para outro, conservando unha parte delas dos cultivos de cada tempada. Intentaremos sempre aproveitar ao máximo os materiais que poidamos ter na casa, xa que non se trata de crear un horto perfecto, senón de cultivar os nosos alimentos na casa, investindo moi poucos cartos No caso de non ter tempo, espazo ou ganas de realizar semilleiros poderase recorrer a mercar o plantón, deste modo soamente teremos que transplantalo ao lugar definitivo na horta, aforrando o tempo e coidados de facer xerminar as sementes. O plantón pode atoparse en calquera feira tradicional ou en tendas de agro. O aspecto negativo do plantón é que en ocasións é máis difícil atopalo ecolóxico, cousa que coas sementes non pasa, xa que poderemos dar con elas en case calquera tenda ou mercado. É tamén moi importante comezar a pensar que cultivos nos apetece ter no horto, de contar cun espazo amplo será moito máis sinxela a escolla porque se poderá ter unha ampla variedade de hortalizas, vexetais, aromáticas etc. Pero se contamos cun espazo reducido deberemos elixir os cultivos que máis se adapten ao noso espazo e ás nosas preferencias de consumo. Algúns exemplos de plantas sinxelas de cultivar en pisos ou terrazas que non precisan grandes espazos son as plantas aromáticas, como o romeu, lavanda, ourego, perexil, alfábega ou menta; outro tipo de cultivos como a leituga e as espinacas; ou plantas máis pequenas como a herba dos cóengos ou a eiruga; e como non, os allos, os porros e as cebolas, que ademais non precisan moito espazo nin moitos coidados. Así, trátase de cultivos que non son especialmente sensíbeis aos fungos nin ás pragas que poidan estragar a colleita. Agora que xa coñecemos os aspectos básicos a ter en conta para comezar a plantar os nosos propios cultivos, é o momento de tomar decisións: Onde plantar? Que cultivar? Como plantalo? Imos ir reflexionando sobre estas cuestións porque no seguinte número porémonos mans á terra! Os 3 'R' na horta Se por algo nos caracterizamos as galegas e galegos é pola alta imaxinación en canto á reciclaxe e aos novos usos de obxectos cotiás nas nosas casas, hortas, fincas... Dar unha nova vida a obxectos tales como envases, madeira, cordeis, rodas, palés etc. é unha maneira de aforrar e de reducir o impacto ambiental do que consumimos. Ao longo deste cursiño de horta coñeceremos diferentes modos de reciclar e reutilizar obxectos que todas e todos nós temos pola casa, e buscarlles un novo uso nas nosas hortas, hortos, xardíns, terrazas etc. Unha pequena proposta é comezar a gardar envases de obxectos que usemos na casa, como iogures, botellas de auga, garrafas, tapóns e os roliños do papel hixiénico. Moi pronto descubriremos como comezar a darlle un novo uso e unha nova vida. Preparados naturais para a horta: Extracto Fermentado de estruga O s extractos fermentados acabaron por ser un dos elementos máis usados e populares na horta ecolóxica polas súas amplas propiedades nutritivas. Considéranse os mellores estimulantes para a horta e xardín e serven ademais para loitar contra moitas das enfermidades das planas. En concreto, o extracto fermentado de estruga, moi rico en nitróxeno e sales minerais, axuda a estimular as plantas e a combater pragas comúns como o pulgón, a araña vermella ou o mildio. Que precisamos? —1 kg de estrugas verdes —10 litros de auga —2 caldeiros (non metálicos) —Luvas fortes —Tesoiras ou coitelo —Coador non metálico Receita —Colleita 1 kg de estrugas frescas (aproveitaremos o tallo e as follas). —Coas luvas postas corta as estrugas o máis finas posíbeis co coitelo ou con tesoiras. —Enche un dos caldeiros con 10 litros de auga. —Engade as estrugas e remexe ben até que queden enchoupadas. —Tapa o caldeiro cunha tea, mosquiteiro ou esteira de praia para que deixe pasar o aire. —Déixao nun lugar fresco e escuro e remexe unha vez ao día. —A partir do terceiro día comezarán a aparecer burbullas, isto indícanos que está a fermentar. —Cando deixe de formar burbullas ( 8-10 días) estará lista para o seu uso. —Colle o caldeiro baleiro e filtra todo. —Unha vez filtrado xa está listo para usar. Lembra que tamén o podes gardar nunhas garrafas, mais a partir dos 15 días comezará a cheirar realmente mal. Como usalo? —Sementeiro: Pulverizar os sementeiros co preparado diluído a un 10% en auga para estimular a xerminación e o crecemento das plantas. —Cultivos: Mesturar ao 10% na auga de regado para estimular o crecemento e previr pragas 1 vez ao día, 3 días á semana. Para combater pragas aplicar diluído ao 10% unha vez ao día durante unha semana pulverizando as zonas afectadas.