A síndrome de Asperger é un trastorno neurobiolóxico do desenvolvemento encadrado no Trastorno do Espectro do Autismo (TEA). Maniféstase nos primeiros anos de vida e acompaña a persoa durante todo o seu ciclo vital. "Non se contaxia nin se cura, porque non é unha enfermidade", destaca a Asociación Galega de Asperger (Asperga) no día en que se conmemora esta "condición". Porque iso é o que é: unha condición da persoa como ser alto, ter os ollos verdes ou o pelo rubio.
Segundo explica a Nós Diario José Manuel Lamas, secretario de Asperga, o TEA afecta 1% da poboación. Dos casos diagnosticados, 50% responde a autismo con discapacidade asociada e outro 50% sen discapacidade intelectual asociada, a Asperger. En cada persoa maniféstase dunha forma distinta, asegura, pero hai unha serie de riscos comúns. Lamas apunta tres, os máis significativos, baixo o seu punto de vista.
"O primeiro é unha dificultade na comunicación e na interacción social que fai que en moitas ocasións non recoñezan o sarcasmo, a ironía ou determinados xestos. O segundo, é unha dificultade na comprensión das regras sociais non escritas, polo que lles custa expresar e recoñecer noutras persoas algunhas emocións e por último, adoitan ter uns intereses moi concretos e restrinxidos".
Fala dunha "inflexibilidade" no comportamento e no pensamento que traducen en resistencia a certos cambios ou en intereses tremendamente absorbentes, algo "que a min non me pasa".
Un diagnóstico serodio
José Manuel Lamas ten 35 anos. Recoñécese como unha persoa moi curiosa, inqueda por aprender e saber un pouco de todo. Estudou Enxeñaría de Camiños e agora está preparando unha oposicións. Até os 26 non logrou un diagnóstico definitivo de TEA, unha confirmación que lle cambiou a vida. "Para min foi un alivio, porque por fin deu resposta ao que me pasaba e permitiume delimitar un ámbito de actuación sobre o que traballar".
Recoñece que desde hai case dez anos atende de forma específica "determinadas situacións sociais que me requiren unha aprendizaxe previa, unha serie de ferramentas, para poder asimilalas de maneira instintiva".
"O proceso até conseguir un diagnóstico foi moi longo. Con tres anos xa tiñan informes meus sobre certos aspecto que podían cumprir os patróns para un diagnóstico de síndrome de Asperger, pero entón non estaban contemplados nos manuais de trastornos mentais, polo que ao final sempre culminaban nun diagnóstico erróneo ou inconcluso".
Neste percorrido Lamas recoñece distintas etapas. "A máis difícil coincidiu coa ESO, tamén porque a adolescencia non axudou, pero a medida que foron pasando os anos xa non o foi tanto". Na universidade bateu cun contorno "máis tranquilo". A súa relación cos demais non deixou de mellorar. "Agora é máis natural" e para iso, di, acompañamento profesional e "comprensión mutua" é fundamental. "Moitos prexuízos aínda se manteñen malia que a hai máis información dispoñíbel e é moito máis accesíbel. Hai documentos científicos pero tamén series audiovisuais que axudan a tomar conciencia sobre o que realmente entraña ter unha condición de espectro autista".
Empoderamento e participación
José Manuel Lamas é parte da xunta directiva de Asperga, unha asociación que nos últimos anos incorporou aos seus órganos de goberno persoas con trastorno do espectro autista. "É un paso moi importante para que sexan estas persoas e non outras as que en última instancia acaben levando a entidade, porque ao final, as demandas son das persoas con TEA". No Día internacional da Síndrome de Asperger, reclama máis espazos para participar na sociedade en igualdade de condicións, con voz propia, e conseguir unha vida cada día máis independente.
