A nomofobia: cando o medo irracional por non ter o móbil vira nun trastorno

Esta dependencia causa que unha parte da xente teña ansiedade e medo irracional de non poder utilizar o móbil en calquera momento, de desconectarse. Coñécese como nomofobia, e a tendencia está en alza, sobre todo entre os mozos.

Non é unha adicción, pero si pode ser un detonante. Este medo a miúdo tradúcese en uso excesivo e non racional do móbil, o que ten efectos negativos sobre a saúde e o benestar e causa dependencia e alteración das rutinas.

A Organización Mundial da Saúde (OMS), por agora, non o catalogou como unha patoloxía. "Pero nos últimos informes fai énfases na crecente dependencia dos teléfonos móbiles", explica Iris Verdaguer, psicóloga infanto-xuvenil e especialista en neurodesenvolvemento e saúde mental na clínica Bayés.

A OMS tampouco recoñece a adicción ao móbil –aos videoxogos e xogos en liña, en cambio, si–, pero Verdaguer está convencida de que pronto a recoñecerá. Na súa opinión, a nomofobia é un concepto relativamente novo e aínda non ten suficiente aceptación.

De feito, as investigacións empezaron a realizarse hai dez anos no Reino Unido, cun estudo do instituto demoscópico YouGov e a Oficina de Correos do país. Dos 2.163 participantes, o 53% dixo sentir ansiedade cando non tiña o móbil a man. Desde entón, fixéronse uns cantos máis, e os resultados preocupan aos expertos.

Cales son as causas?

É incapaz para comer con amigos sen mirar a pantalla? Angústiavos quedarvos sen cobertura? Preocúpalle non poder comunicarse instantaneamente co resto da xente? Ou non poder atender as notificacións do móbil? As causas da nomofobia son moi diversas, pero estas son un exemplo. A clave é, segundo Verdaguer, saber diferenciar cando se fai un uso normal ou problemático do móbil. Neste último caso: “É cando se perde a noción de tempo ou deixamos de realizar algunhas actividades; cando existe síndrome de abstinencia, rabia, ira ou tensión; cando existe tolerancia e queremos que os móbiles estean máis equipados; e cando existen repercusións negativas na vida. É importante o impacto que ten na vida da persoa, non poder estar unha hora ou dúas sen o móbil, o illamento que pode causar e as repercusións no ámbito social”.

O tempo e o tipo de uso tamén son importantes á hora de valorar o problema. Se un é consciente de que o teléfono se converteu no protagonista do día a día e que lle dedica demasiado tempo, “é o momento de incidir nel, de reconducir a situación”. Se non se pon freo, pode converterse nunha adicción: “É cando se dá un paso máis aló, cos mesmos síntomas, pero a gravidade é moito maior”.

Hai un cuestionario (NMP-Q) que avalía a partir de catro factores o trastorno: non ser capaz de acceder á información (a molestia de perder acceso inmediato á información por medio do móbil, por exemplo), renunciar á comodidade (a tranquilidade que transmite controlar o dispositivo), non poder comunicarse (sentimentos sobre a perda da comunicación inmediata) e a perda da conexión (cando queda sen batería ou internet, por exemplo).

Os mozos, os máis vulnerábeis

Un estudo de hai dous anos, centrado en analizar artigos académicos que se fixeron sobre a cuestión, di que a nomofobia é un problema de saúde pública por mor da era dixital e que afecta a toda a poboación. Agora, os máis vulnerábeis son os mozos, dado que son os que están máis conectados ás novas tecnoloxías, como redes sociais, videoxogos e aplicacións de mensaxería instantánea.

Ademais, o estudo apunta a que este segmento da poboación descoñece os riscos que poden sufrir se abusan do teléfono. "É necesario máis volume de investigación para explorar, investigar e constatar cales son as variábeis máis determinantes que inflúen nesta patoloxía contemporánea", explican os académicos. “Os mozos teñen maiores riscos, como a impulsividade, a tolerancia baixa á frustración, sentimentos de soidade, a inestabilidade afectiva e a autoestima baixa. Os riscos, cos adolescentes, poden potenciarse moito, sobre todo coas redes sociais, que están moi relacionadas co estado de ánimo”, comenta Verdaguer.

Os estudos evidencian que a nomofobia vai estreitamente ligada á saúde mental, á adicción a internet e á modificación do comportamento. E que é consecuencia do auxe da tecnoloxía móbil como medio de interacción e comunicación coa xente. "O uso abusivo causa medo, estrés, pánico e ansiedade cando esta tecnoloxía non está dispoñíbel para a comunicación ou o acceso á información", din.

Outro estudo recente mostra que o uso excesivo de teléfonos móbiles pode causar inconvenientes na dieta nos estudantes, sobre todo porque o uso excesivo fai que se consuma comida rápida, aumente o peso corporal, aumente o índice de masa corporal e se reduza a actividade física. E nas conclusións constátase que quen di ter unha alimentación máis mala presentan niveis máis altos de nomofobia.

Máis aló de facer un uso abusivo do teléfono móbil

Unicef ​​enquisou 50.000 adolescentes entre once anos e dezaoito sobre o uso e o impacto da tecnoloxía. Estudaron os hábitos de consumo da internet, das redes sociais, o consumo de videoxogos e o xogo en liña, así como máis prácticas de risco, como o contacto con descoñecidos e o envío de mensaxes sexuais por internet.

Hai varios datos que chaman a atención. O 94,8% ten un móbil con acceso a internet, máis da metade (58,4%) dorme xunto a el e un de cada cinco conéctase durante a noite. A maior parte (98,5%) rexístrase nalgunha rede social. “Buscan relacións positivas, comunicarse cos amigos e divertirse. Con todo, a falta de coñecemento sobre os perigos e as medidas preventivas para evitalos pode poñer en perigo moitos adolescentes”, di o informe.

E outro apuntamento: "As taxas dunha posíbel adicción ou uso problemático son preocupantes, especialmente nas redes sociais e os videoxogos, que poden afectar a un adolescente de cada tres e un de cada cinco, respectivamente".

A enquisa demostra que catro adolescentes de cada dez están conectados á rede por non sentirse sos. “Tendo en conta que as relacións son unha parte esencial do noso desenvolvemento, se nun momento clave do desenvolvemento emocional e social hai adolescentes que viven con medo, angustia e preocupación a experiencia nas redes sociais, isto pode prexudicar á saúde mental ”, avisan.

Dano na saúde mental

As investigacións demostran que a nomofobia causa, entre máis cuestións, un illamento social, peor rendemento nos estudos e o traballo, máis distraccións, diminución do tempo de descanso e ter unha vida menos saudable.

Están na punta do iceberg, pero hai unha menos visíbel que tampouco pasa desapercibida: a saúde mental, coa aparición de fobia social, hiperactividade ou depresión. “A persoa non sempre o vive como problema, pero a contorna, si. Un dos obxectivos é minimizar o seu uso, que sexa máis adaptativo, e que non deixe de facer outras cousas e a rutina por mor do móbil”, explica Verdaguer.