O modelo de atención aos maiores fica en cuestión: 77,2% das prazas son privadas

O Goberno galego coñecía a falla de medios humanos dos centros de maiores desde os anos anteriores á pandemia. Así, por exemplo, en 2017, o Consello de Contas da Galiza fixo público un informe elaborado con base nas actas do servizo de inspección da Consellaría de Política Social onde sinalaba que a cifra real dos traballadores e traballadoras de varios centros de maiores “non coincide en número de efectivos co cadro de persoal ofertado para a contratación, apreciándose valores inferiores” e advertía de que “en 14 actas constan incumprimentos sobre o cadro de persoal ofertado, o que nalgúns supostos implica un incumprimento da ratio mínima de persoal de atención directa”. Algúns dos centros referidos no informe, como o San Lázaro, de Compostela, do grupo DomusVi, ou Nosa Señora da Esperanza, de Ourense, destacaron durante a pandemia pola súa alta taxa de mortalidade. O incumprimento das ratios de persoal é un factor que ten a ver coa letalidade nos xeriátricos de xestión privada. As residencias de réxime público representan 22,8% das prazas da Galiza e concentran menos de 1% das persoas falecidas durante a pandemia, fronte aos centros de maiores privados, que suman 99,2% das mortes malia contaren co 77,2% das prazas totais no país. Neste sentido, desde o Movemento en Defensa das Pensións (Modepen) teñen denunciado que “malia que os motivos da maior mortalidade nas residencias de xestión privada son de carácter multicausal, a falla de medios é o factor primeiro para explicar a maior mortalidade nos centros de maiores privados”. Unha taxa maior “A maior mortalidade por coronavirus nas residencias privadas estivo relacionada coa maior precariedade de persoal. Os centros públicos son máis exixentes cos estándares de persoal, mentres os privadas sáltanos sen ningún tipo de pudor. Os casos máis graves producíronse precisamente naqueles xeriátricos de propiedade privada, como poden ser DomusVi do Barreiro (Vigo) ou de Aldán (Cangas) onde non se tivo en conta ningún criterio obrigatorio para os públicos”, sinala a Nós Diario o médico e voceiro de Modepen, Francisco Vizoso, quen denuncia que “os grandes operadores privados do sector das residencias non buscan o benestar das persoas residentes senón os beneficios”. "As ratios de persoal son un problema nas residencias", afirma campos A carencia de persoal nótase nos centros de maiores, mentres as asociacións de familiares de usuarios critican a Xunta da Galiza por non obrigar os operadores privados a cumpriren a normativa. O portavoz de Vellez Digna, Xosé Bernárdez, comenta a Nós Diario que “todo segue funcionamento exactamente igual que antes da pandemia. Os incumprimentos das ratios de persoal continúan e non hai control por parte dos servizos de Inspección da Consellaría de Política Social sobre o que está acontecendo”. Bernárdez, quen sinala que todos os días chegan á súa asociación denuncias sobre esta cuestión, advirte de que “só hai sete inspectores para controlar todas as residencias da Galiza” e lamenta que “a Xunta non está a impor sancións ás empresas”. “As ratios de persoal son un problema fundamental nas residencias”, afirma a Nós Diario, Paulino Campos, portavoz da asociación Rede, quen considera que “contar con persoal suficiente para atender os residentes marca a diferenza entre vivir con dignidade ou converter a estadía nos xeriátricos dos maiores nun inferno”. A este respecto, Campos destaca que “non hai hoxe residencia na Galiza que conte con máis de tres persoas traballando na quenda de noite. Por exemplo, a maior parte dos centros de DomusVi contan con máis de 150 prazas de usuarias e usuarios e en horario de 10 da noite a oito da maña só hai tres coidadoras para atender todas esas persoas”. Neste sentido, defende “unha ratio dun traballador por cada catro residentes na quenda de día e dun traballador por cada 10 residentes na quenda de noite”. Fondos de investimentos Os centros de maiores de xestión privada representan o único recurso asistencial para moitas familias. Actualmente, 22,8% das prazas de residencias da Galiza son de titularidade pública e 77,2% de xestión privada, malia seren propiedade os inmóbeis en moitos casos do Goberno galego, quen entregou a administración das mesmas aos grandes operadores do sector. Así, entre estas sinálanse aqueles grupos controlados por grandes fondos de investimento, como DomusVi, con máis de 29 estabelecementos na Galiza e a Fundación San Rosendo, xestor de máis de 3.200 prazas e ligada á Igrexa Católica. Un e outro grupo significáronse pola súa alta mortalidade durante a pandemia. O prezo dos centros de maiores resultan pouco accesíbeis para as persoas usuarias. Segundo sinala Francisco Vizoso, “na cidade de Vigo os prezos oscilan entre os 1.950 e os 2.312 euros ao mes da residencia DomusVi O Barreiro; os 1.950 e 3.100 euros mes da residencia de Ballesol e os 2.387 e os 4.358 euros mes da residencia de Sanitas”. Ao tempo, denuncia que “o copagamento para o acceso ás prazas financiadas das persoas que teñen recoñecido oficialmente algún nivel de dependencia é claramente abusivo, sendo sempre superior ao 70% dos ingresos do residente e sendo até o 90% cando eses ingresos son superiores aos 1.500 euros”. As residencias de réxime público son 22,8% do total e concentran menos do 1% dos falecementos A falla de prazas de residencia é moi acusada na Galiza. Segundo os datos do Rexistro Único de Entidades Prestadoras de Servizos Sociais da Consellaría de Política Social, Galiza dispón de 24.819 prazas para maiores, incluíndo xeriátricos e pisos tutelados. A cifra está por baixo dos estándares requiridos pola Organización Mundial da Saúde (OMS), que aconsella cinco prazas por cada 100 persoas maiores de 65 anos e obrigaría a contar con 33.643 prazas. Neste sentido, a asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais sitúa a Galiza nos postos de cola na cobertura de residencias, só por diante de Andalucía e País Valenciá, uns territorios que presentan unha poboación menos envellecida. "Os residentes seguen pasando fame" As queixas pola calidade asistencial nos centros de maiores non deixan de chegar ás asociacións de familiares de persoas usuarias. A este respecto, o portavoz de Vellez Digna, Xosé Bernárdez, denuncia “unha alimentación escasa en proteínas, de mala calidade e sen control ningún polo servizo de Inspección de Política Social, que se nega a supervisala afirmando que está avalada polos nutricionistas das empresas”. Neste sentido, lembra como “após a intervención dalgúns centros pola Xunta os residentes gañaron peso polo cambio da dieta e pola mellora da calidade da comida”. “A alimentación é mellorábel nas residencias privadas. A extensión dos sistemas de cátering tamén contribúe a empeorar a oferta alimentaria nos centros de maiores”, sinala Francisco Vizoso, quen recorda a “festa das usuarias da residencia de DomusVi de Aldán cando foi intervida pola Xunta da Galiza por poder comer peixe sapo despois de anos”. Nesta dirección, denuncia que “a elevada privatización no sector da prestación das residencias está provocando unha importante baixada na calidade asistencial”. Paulino Campos critica que “a alimentación non está controlada. Estamos observando moitos casos de desnutrición e deshidratación. Temos os vellos abandonados e sen unha dieta acorde coas súas necesidades. Neste ámbito empeorouse moito desde o comezo da pandemia, sendo moitos os centros de maiores onde os residentes seguen pasando fame como algúns deles denunciaron no seu día a Nós Diario”. Así as cousas, o portavoz da entidade de familiares denuncia “a ausencia de vixilancia alimentaria por parte dos responsábeis da Xunta da Galiza”.